کاهش آب بدن

کاهش آب بدن چیست؟

اگر آب بدن کودک شما کاهش یافته است این به آن معناست که مایعات بدن او کمتر از مقداری است که باید باشد و کودک به آن نیاز دارد. نوزادان و کودکان بیش از بالغین در معرض کم آبی هستند و هر گاه که دریافت مایع کمتر از میزانی باشد که از طرقی مثل استفراغ، اسهال، تب یا تعریق از دست می رود، رخ خواهد داد. کاهش آب بدن ممکن است خفیف بوده و براحتی قابل اصلاح باشد و یا متوسط و حتی شدید باشد و جان کودک را در معرض تهدید قرار دهد.

چگونه می توانم بفهمم که کودک من دچار کاهش آب بدن شده است؟

وجود هریک از علائم زیر بیانگر آنست که بدن کودک شما کم آّب است (دچار کاهش آب بدن شده است) یا بزودی کم آب خواهد شد.

• بیش از 6 ساعت است که پوشک را خیس نکرده است؛

• ادرار به رنگ زرد تیره درآمده و دارای بوی تندی است؛

• خواب آلودگی بیش از حد یا بی موقع؛

• خشکی و سرخی دهان و لب ها؛

• گریه بدون اشک.

علائمی که نشان می دهند کودک بشدت دچار کم آبی شده است:

• گودی چشم؛

• سردی دست و پا همراه با لکه های پوستی روی آنها؛

• گیجی و هذیان؛

• خواب آلودگی زیاد یا بی قراری.

اگر علائم کاهش آب بدن ظاهر شود چه باید کرد؟

کودکان می توانند بسرعت دچار دزیدراتاسیون خطرناک شوند بنابراین اگر فکر می کنید که کودک دارای علائم کاهش آب بدن جدی است فورا او را به بخش اورژانس ببرید. ممکن است لازم باشد که فورا از طریق وریدی به او مایع تزریق شود.

اگر شما نگران کودک هستید ولی فکر نمی کنید که دزیدراتاسیون او جدی باشد به پزشک وی تماس بگیرید. ممکن است او بخواهد کودک را معاینه کند. اگر پزشک تشخیص دهد که کودک شما دچار کم آبی خفیف شده است به شما آموزش می دهد که چگونه مایع یا محلول خاصی را به او بخورانید تا جایگزین آب و الکترولیت (املاح) از دست رفته شود. پودر یا مایع های حاوی الکترولیت در اکثر داروخانه ها وجود دارند و رایجترین آنها پودر ORS است که باید طبق دستور در مقدار مناسبی آب حل شود. ممکن است بعضی از انواع دیگر آنها را با اسامی تجاری از قبیل ReVital, Infalyte, Pedialyte در داروخانه ها بیابید که بهتر است حتما در مورد مصرف آنها با پزشک کودک یا دکتر داروساز مشورت نمائید. از نوشیدنی های مخصوص ورزشی استفاده نکنید زیرا علیرغم آنکه حاوی الکترولیت هستند، میزان قند آنها بیشتر از مایعاتی است که اختصاصا برای درمان کاهش آب بدن تهیه شده اند.

به دادن شیر نیز ادامه دهید.

چگونه می توان از کاهش آب بدن پیشگیری نمود؟

برای پیشگیری از دزیدراتاسیون باید مطمئن شوید که کودک میزان کافی مایعات دریافت کند بخصوص درروزهای گرم و زمانیکه بیمار است. به شیر دادن ادامه دهید و اگر کودک 4 ماه یا بیشتر دارد می توانید کمی آب نیز به او بدهید (درحدود 90 سی سی درروز تا وقتی که به سن خوردن جامدات برسد).

اگر کودک شما آب میوه می نوشد میزان آن را در روز زیاد نکنید ولی می توانید آنرا رقیق کنید بنابراین اگر نوزاد 90 تا 120 سی سی آب میوه در روز می نوشیده می توانید با رقیق کردن آن میزان مایع دریافتی را به 180 تا 240 سی سی برسانید. از خوراندن مایعات حاوی کربنات مثل نوشابه های گازدار بپرهیزید. زیرا علاوه بر تاثیر نامطلوب روی دندانها، بخاطر داشته باشید که همراه با کاهش آب بدن، الکترولیت ها نیز کاهش می یابند و برای جایگزین کردن آنها باید از مایعات مخصوص حاوی املاح ضروری استفاده کرد.

ذیلا بعضی مواردی که کودک را درمعرض ابتلا به کاهش آب بدن قرار می دهد ذکر می شود:

تب. هرگاه کودک تب دارد به او مقدار زیادی آب بدهید. اگر بلع او دردناک است از پزشک بپرسید که آیا می توانید برای کاهش درد از مسکن هایی مانند استامینوفن کودکان استفاده کنید.

دمای بیش از حد. فعالیت بیش از حد در روزهای گرم و یا قرارگرفتن در اتاقی با هوای گرم و دم کرده منجر به تعریق و از دست رفتن آب بدن می شود.

اسهال. اگر کودک شما دارای بیماری گوارشی است و بخصوص اگر به گاستروانتریت حاد دچار شده است از طریق اسهال و استفراغ مقدار زیادی از آب بدن را از دست خواهد داد. به او آب میوه ندهید زیرا ممکن است بیماری او را تشدید کند و از مصرف داروهای ضد اسهال که بدون نسخه بفروش می رسند نیز بپرهیزید مگر آنکه پزشک آنها را تجویز کند. فقط کودک را تشویق کنید که بیش از حد معمول آب بنوشد. اگر فکر می کنید کودک ممکن است دچار کاهش آب بدن شود در مورد استفاده از مایعات حاوی الکترولیت از پزشک سوال کنید.

استفراغ. ویروس ها و عفونت های گوارشی می توانند به استفراغ بیانجامند. اگر کودک نمی تواند مایعات را در معده نگه دارد بسرعت دزیدراته خواهد شد. سعی کنید میزان زیادی آب را در نوبت های مکرر و هر نوبت مقدار بسیار کم به او بخورانید. مثلا می توانید با هر 5 دقیقه 2 قاشق چایخوری شروع کنید. اگر او توانست این میزان آب را به مدت یک ساعت در معده نگه دارد میزان آب را دو برابر کنید و فواصل را به 15 دقیقه برسانید. مصرف مایعات حاوی الکترولیت نیز برای هیدارته کردن کودکان مبتلا به استفراغ و متعاقبا کنترل تهوع بسیار مناسب است.

امتناع از نوشیدن. گلو درد و بیماریهایی نظیر بیماریهایی دست، پا و دهان ممکن است آنچنان دردی داشته باشد که کودک از نوشیدن امتناع ورزد. در مورد مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن کودکان به منظور کاهش درد از پزشک خود سوال نمائید. می توانید پس از مصرف مسکن، به او آب، شیر مادر یا شیر خشک بدهید.