مشغله‌های فراوان زندگی روزمره می‌تواند باعث ایجاد فراموشی شود. این مسئله علاوه بر ایجاد اختلال در انجام فعالیت‌های زندگی روزمره، باعث احساس استرس و کاهش اعتماد به نفس افراد می‌شود. علاوه بر این بسیاری از فعالیت‌های همراه با استرس از جمله آمادگی برای کنکور می‌تواند باعث افت کارایی حافظه بشود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد چندین ترکیب طبیعی و صنعتی می‌توانند اثرات مفیدی بر ارتقاء وضعیت حافظه داشته باشند. اثر بخشی ترکیبات طبیعی از جمله جینسنگ قرمز کره‌ای و بادرنجبویه، به‌صورت تجربی و سینه به سینه در طب سنتی و سپس در سال‌های اخیر با تحقیقات مختلف آزمایشگاهی به اثبات رسیده است. همچنین ترکیباتی صنعتی از جمله نوپتوگر نیز پس از بررسی و آزمون‌های مختلف در آزمایشگاه تهیه شده‌اند و اثر بخشی آن‌ها مورد تایید قرار گرفته است.
در این مقاله، چند نمونه از بهترین مکمل‌های طبیعی و صنعتی برای تقویت حافظه معرفی می‌شوند.
نوپتوگر (نوپپت)
نوپپت یک ترکیب دارویی صنعتی است که باعث تقویت فعالیت‌های شناختی مغز می‌شود. این ترکیب برای اولین بار در دهه‌ی 90 میلادی در کشور روسیه تولید و به عنوان تقویت‌کننده‌ی حافظه، تقویت‌کننده‌ی عملکردهای شناختی و کاهش‌دهنده‌ی اضطراب به بازار عرضه شد.
نوپپت از نظر ساختاری شبیه به داروی پیراستام است، اما بسیار قوی‌تر بوده و دوز کمتری از آن برای اثربخشی مورد نیاز است. تصور می‌شود که نوپپت با افزایش مقادیر انتقال دهنده‌های عصبی خاص در مغز از جمله استیل کولین و گلوتامات عملکردهای شناختی را تقویت می‌کند. همچنین این ترکیب از مغز در برابر آسیب‌های ناشی از پیری یا استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند. این مکمل در ایران با نام تجاری نوپتوگر در بازار دارویی به فروش می‌رسد.
می توان از نوپتوگر به عنوان بهترین مکمل تقویت حافظه برای دانش آموزان و دانشجویان نام برد چراکه بلافاصله بعد از مصرف به طور کامل (بالای 99 درصد) جذب بدن شما شده و وارد سلول های مغزی می شود. نوپتوگر را باید روزانه 2 تا 3 نوبت، هربار یک قرص نیم ساعت قبل از غذا میل شود. مکمل نوپتوگر در اکثر داروخانه ها موجود و بدون نسخه پزشک قابل تهیه است.
استیل کولین و گلوتامات در شکل‌گیری حافظه، یادگیری و توجه نقش مهمی ایفا می‌کنند. نوپپت از طریق افزایش سطح استیل کولین و گاوتامات در مغز به بهبود حافظه، تمرکز و سایر عملکردهای شناختی کمک می‌کند. همچنین نوپپت از طریق کاهش مقادیر رادیکال‌های آزاد، افزایش آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و کاهش التهاب از مغز و اعصاب محافظت می‌کند.
مکمل روغن ماهی
روغن ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 است. این نوع چربی‌ها برای ارتقاء وضعیت کلی سلامت بدن مفید هستند. تحقیقات نشان داده مصرف این روغن‌ها باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و زوال عقل و همچنین کاهش التهاب، اضطراب و استرس می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد مصرف ماهی‌های روغنی و یا مکمل روغن ماهی باعث بهبود عملکرد حافظه به‌خصوص در افراد مسن می‌شود. نتایج یک بررسی جامع که در سال 2015 انجام شد مشخص کرد افراد بزرگسالی که علائم خفیف از دست دادن حافظه را داشتند با مصرف روغن ماهی بهبود وضعیت حافظه را تجربه کردند.
مکمل جینسنگ قرمز کره‌ای
جینسنگ پاناکس که به عنوان جینسنگ قرمز کره‌ای نیز شناخته می‌شود برای مدت‌ها در طب سنتی کشور چین مورد استفاده قرار گرفته است. ریشه‌ی این گیاه حاوی ترکیباتی به‌نام جینسنوسیدها است که دارای اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی می‌باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد مکمل جینسنگ قرمز کره‌ای برای افزایش طول عمر، کاهش خستگی و تقویت عملکردهای شناختی موثر واقع می‌شود.
نتایج کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهد مصرف جینسنگ قرمز کره‌ای باعث ارتقاء عملکردهای شناختی در افراد سالم و افراد مبتلا به زوال عقل می‌شود. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهند استفاده از جینسنگ قرمز کره‌ای باعث بهبود قابل توجه حافظه‌ی کاری، محاسبات ذهنی و توجه می‌شود.
نتایج یک کارآزمایی بالینی که اخیرا انجام شده نشان می‌دهد مصرف جینسنگ قرمز کره‌ای به مقدار 1 گرم در روز و به مدت 8 هفته، باعث افزایش قابل توجه حجم ناحیه‌ای از مغز که در حافظه نقش مهمی دارد می‌شود و همچنین نمرات عملکردهای اجرایی، توجه و حافظه را بهبود می‌بخشد. این اثرات در گروه دارونما مشاهده نشده است.
مکمل منیزیم
منیزیم چهارمین ماده‌ی معدنی فراوان در بدن است. منیزیم برای بیش از 600 آنزیم بدن که نقش اصلی در متابولیسم سلولی دارند به عنوان عامل کمکی (کوفاکتور) نیاز است. منیزم نقش اساسی در انتقال پیام‌های عصبی بر عهده دارد. کمبود منیزیم در بسیاری از بیماری‌ها از جمله میگرن و آلزایمر گزارش شده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف مکمل منیزیم از طریق کاهش استرس اکسیداتیو از آسیب به سلول‌های عصبی جلوگیری می‌کند.
نتایج یک مطالعه نشان داد افزایش مقادیر منیزیم باعث بهبود توانایی‌های یادگیری، حافظه‌ی فعال، حافظه‌ی بلند مدت و کوتاه مدت در موش‌های جوان می‌شود. همچنین منیزیم به موش‌های مسن‌تر کمک کرد تا در آزمون‌های یادگیری بهتر عمل کنند.
ویتامین‌های گروه B
مغز ویتامین‌های گروه B را دوست دارد و این گروه از ویتامین‌ها نقش مهمی در بهبود حافظه و عملکردهای شناختی دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهند کمبود ویتامین‌های گروه B باعث افسردگی و زوال عقل می‌شود. تحقیقات اخیر در دانشگاه آکسفورد نشان داده است که مصرف دوزهای بالای ویتامین B6، B12 و فولات می‌تواند به‌طور قابل توجهی از کاهش حافظه در سالمندان جلوگیری کند.
ویتامین B6 بدلیل داشتن خواص ضدالتهابی و خواص اختصاصی دیگر، از مهم‌ترین ویتامین‌ها برای حافظه است. این ویتامین همچنین برای ساخت انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین و سروتونین که مسئول ایجاد احساسات خوب در مغز هستند، ضروری می‌باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد ویتامین B3 از دست رفتن حافظه در موش‌ها را معکوس می‌کند. در انسان این ویتامین باعث ترمیم آسیب‌های وارده به DNA سلول‌های مغزی می‌شود.
مصرف کافی ویتامین B1 (تیامین) به بهبود تمرکز و حافظه کمک می‌کند. این ویتامین به دلیل تأثیر مثبت آن بر نگرش و عملکرد مغز، به عنوان «ویتامین اخلاق» نیز شناخته می شود.
مکمل بادرنجبویه
گیاه بادرنجبویه به‌طور سنتی برای درمان اختلالات عصبی استفاده می‌شود و به عنوان یک گیاه تقویت‌کننده‌ی حافظه نیز شناخته شده است. این گیاه همچنین دارای اثرات ضد التهابی است و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بالایی دارد.
نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف مکمل عصاره گیاه بادرنجبویه دارای اثرات مهاری بر آنزیم استیل کولین استراز و اثرات تحریکی بر گیرنده‌های نیکوتینی می‌باشد. این اثرات باعث افزایش مقادیر استیل کولین و فعالیت گیرنده‌های نیکوتینی گشته که در نهایت منجر به بهبود عملکردهای شناختی، حافظه و یادگیری می‌شود.
