در این مقاله سعی داریم ، محققان و پژوهشگران و دانشجویان عزیز را با کاربردهای تخصصی ماده شیمیایی استرپتوزوسین جهت انجام امور تحقیقاتی در آزمایشگاههای پژوهشی آشنا کنیم .
کاربرد اصلی ترکیب تحقیقاتی استرپتوزوسین که به اختصار STZ نامیده میشود ، در واقع القاء ساختگی بیماری دیابت در رت ها ( موش های آزمایشگاهی ) در آزمایشگاههای دانشکده های دامپزشکی دانشگاههای جهان برای تحقیق و پژوهش بر روی انواع دیابت نوع 1 و 2 و دیگر اثرات ناشی از آن میباشد .
دیابت ناشی از استرپتوزوتوسین در رت های پژوهشی چیست؟
دیابت توسط استرپتوزوسین (STZ) ، یک ترکیب گلوکزآمین-نیتروزوره مشتق شده از Streptomyces achromogenes که از نظر بالینی به عنوان یک عامل شیمی درمانی در درمان کارسینوم سلول بتا پانکراس استفاده می شود، به موشهای آزمایشگاهی القا می شود. به سلولهای β پانکراس آسیب می رساند و در نتیجه هیپوانسولینمی و هیپرگلیسمی ایجاد می کند.
اثر استرپتوزوتوسین چیست؟
یک القاء استرپتوزوتوسین (75 میلی گرم بر کیلوگرم) به رت ها باعث کاهش سطح انسولین، هیپرگلیسمی، افزایش اسیدهای چرب آزاد سرم و افزایش فعالیت گلوکز-6-فسفاتاز کبدی می شود .
تفاوت آلوکسان و استرپتوزوتوسین چیست؟
در اصل آلوکسان به عنوان یک معرف تیول، در واقع ترشح انسولین ناشی از گلوکز را از طریق توانایی خود در مهار گلوکوکیناز حسگر گلوکز سلول بتا رت آزمایشگاهی مهار می کند. استرپتوزوتوسین پس از جذب به سلولهای بتا، به بخش گلوکز و متیل نیتروزوره موش ها تحقیقاتی تقسیم میشود.
چگونه استرپتوزوتوسین باعث دیابت در موش می شود؟
باید بدانیم در بخشهای پژوهشی دانشکده های دامپزشکی دو روش اصلی برای القای دیابت توسط استرپتوزوتوسین در موش وجود دارد: القاء مکرر استرپتوزوتوسین با دوز پایین (40 تا 60 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن حیوان) به مدت 4 تا 5 روز و یک بار مصرف دوز متوسط به بالا (100-250) میلی گرم بر کیلوگرم برای موشهای آزمایشگاهی .
انواع استرپتوزوسین های تحقیقاتی توسط شرکت تولید کننده مواد شیمیایی آزمایشگاهی سیگما آلدریچ ( SIGMA-ALDRICH ) تولید میشود و میتوان این محصول را از نمایندگی سیگما آلدریچ در نقاط مختلف جهان جهت امور پژوهشی تهیه نمود .
چرا می توان از استرپتوزوتوسین برای ایجاد دیابت در حیوانات استفاده کرد؟
القای دیابت با استرپتوزوتوسین باعث کاهش نیکوتین آمید-آدنین دی نوکلئوتید (NAD) در سلول های بتای پانکراس موش تحقیقاتی می شود و این خود باعث اثرات هیستوپاتولوژیک در سلول های بتا می شود که این دلیل موچب القاء دیابت در رت آزمایشگاهی میشود .
چرا استرپتوزوتوسین بهتر از آلوکسان است؟
STZ در واقع به دلیل میزان القای بالاتر دیابت به موش آزمایشگاهی در مقایسه با آلوکسان به منظور القای موش دیابتی ترجیح داده می شود .
چگونه می توان دیابت را در موش های صحرایی با استرپتوزوتوسین القا کرد؟
تزریق داخل وریدی دوز 60 میلی‌گرم بر کیلوگرم استرپتوزوتوسین در موشهای صحرایی بالغ ویستار ، پانکراس را متورم می‌کند و در نهایت باعث انحطاط سلولهای بتای جزایر لانگرهانس میشود و دیابت ملیتوس تجربی را در 2 تا 4 روز القا می‌کند . پس از این مدت زمان میتوان مراحل تحقیقات بر روی دیابت القا شده در موش را مورد بررسی قرار داد .
به طور کلی میتوان گفت ترکیب تحقیقاتی استرپتوزوسین ( استرپتوزوتوسین ) ، از مهمترین ترکیبات ساخته شده دست بشر در زمینه تحقیقات و حصول پیشرفت های چشمگیر انسان بر روی انواع دیابت بوده است . پروژه های تحقیقاتی فراوانی در دانشگاههای علوم پزشکی و دامپزشکی در زمینه دیابت به صورت روزانه در تمام نقاط دنیا صورت میپذیرد و از اساسی ترین وسیله موثر در این زمینه یعنی محصول استرپتوزوسین جهت عامل اصلی پیشبرد تحقیقات در این بخش بهره برده میشود .
