زمانی که باردار هستید ممکن است گاهی احساس سبکی سر یا سرگیجه داشته باشید زیرا سیستم قلبی عروقی شما دچار تغییرات چشمگیری می‌شود از جمله: ضربان قلب شما بالا می‌رود، قلب شما خون بیشتری را در دقیقه پمپ می‌کند و میزان خون در بدن شما 30 تا 50 درصد افزایش می‌یابد. در اکثر بارداری‌ها رگ‌های خونی گشاد می‌شوند و فشار خون به تدریج کاهش می‌یابد و در اواسط بارداری به پایین‌ترین حد می‌رسد. سپس شروع به بالا رفتن می‌کند و تا پایان بارداری به سطح عادی خود باز می‌گردد. در سه ماهه دوم و سوم رحم در حال رشد نیز به ورید‌ها فشار می‌آورد و گردش خون را در نیمه پایینی بدن شما کاهش می‌دهد. سیستم قلبی عروقی و عصبی شما معمولاً می‌تواند با این تغییرات سازگار شود و جریان خون کافی را به مغز شما حفظ کند. اما گاهی اوقات آن‌ها به اندازه کافی سریع تطبیق نمی‌یابند که می‌تواند باعث ایجاد احساس سبکی سر یا سرگیجه یا حتی غش شما شود.
احساس سبکی سر و سرگیجه چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
اگرچه گاهی اوقات این اصطلاحات به جای یکدیگر استفاده می‌شوند اما از یکدیگر متمایز هستند. سبکی سر زمانی اتفاق می‌افتد که احساس ضعف می‌کنید و ممکن است بدن شما سنگین به نظر برسد. سرگیجه باعث می‌شود احساس کنید اطرافتان در حال حرکت است و این اغلب منجر به حالت تهوع می‌شود. با سرگیجه در بارداری ممکن است احساس عدم تعادل کنید و این ممکن است با سردرد یا مشکلات بینایی نیز همراه باشد.
آیا سرگیجه تنها در سه ماه اول رخ می‌دهد؟
احساس سبکی سر یا سرگیجه در اوایل بارداری به اندازه تغییراتی مانند درد سینه، تهوع صبحگاهی، خستگی و تکرر ادرار رایج نیست اما به دلیل افزایش حجم خون همراه با تغییرات هورمونی همچنان طبیعی در نظر گرفته می‌شود. این تغییرات هورمونی باعث شل شدن و گشاد شدن رگ‌های خونی شما می‌شود که خون بیشتری را به کودک شما منتقل می‌کند اما جریان برگشتی به سمت شما را کاهش می‌دهد. سطوح پایین قند خون نیز ممکن است تاثیر‌گذار باشد زیرا بدن شما در تلاش است تا این سطوح را در سه ماهه اول تنظیم کند. اگر چه سرگیجه می‌تواند در سه ماهه اول حادتر و در سه ماهه دوم کمتر باشد اما می‌تواند در اواخر بارداری نیز رخ دهد به خصوص اگر به پشت دراز بکشید.
آیا برخی از شرایط سلامتی می‌تواند باعث سرگیجه در بارداری شود؟
ممکن است در بارداری سرگیجه داشته باشید اما سایرعلل کمتر شایع سرگیجه در دوران بارداری ممکن است به آسانی قابل تشخیص نباشند. آن‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
سنکوپ وازوواگال:
برخی از افراد هنگام سرفه کردن، ادرار کردن یا اجابت مزاج دچار سرگیجه می‌شوند. این اقدامات می‌تواند فشار خون و ضربان قلب را کاهش داده و منجر به سرگیجه و غش شود. کم آبی بدن، اضطراب و درد نیز می‌توانند محرک باشند. زنان باردار بیشتر مستعد سنکوپ وازوواگال هستند. علاوه بر سبکی سر اغلب علائم هشداردهنده‌ای مانند احساس گرما، رنگ پریدگی، تعریق، حالت تهوع، خمیازه کشیدن و تهویه بیش از حد قبل از آن وجود دارد. به این علائم توجه کنید و بلافاصله دراز بکشید تا از غش کردن خود جلوگیری کنید.
کم خونی:
اگر کم خون هستید در نتیجه گلبول‌های قرمز زیادی برای حمل اکسیژن به مغز و سایر اندام‌ها ندارید و این موضوع باعث ایجاد احساس سبکی در شما می‌شود. کمبود آهن شایع‌ترین علت کم خونی است بنابراین حتماً از یک رژیم غذایی غنی از آهن استفاده کنید و ویتامین دوران بارداری را همراه با آهن مصرف کنید به خصوص در سه ماهه دوم و سوم بارداری. اگر کم خونی دارید ممکن است پزشک مکمل آهن جداگانه نیز تجویز کند.
اگر در دوران بارداری دچار سرگیجه شدیم چه کار کنیم؟
به محض اینکه احساس سرگیجه کردید دراز بکشید. دراز کشیدن به پهلو جریان خون را در بدن و مغز به حداکثر می‌رساند که ممکن است از غش کردن شما جلوگیری کند و سبکی سر را به طور کلی تسکین دهد. اگر جایی هستید که نمی‌توانید دراز بکشید پس بنشینید تا زمین نخورید. سعی کنید سر خود را بین زانو‌های خود قرار دهید. همچنین اگر کاری انجام میدهید که ممکن است شما یا دیگران را در معرض خطر آسیب دیدگی قرار دهد مانند رانندگی فوراً توقف کنید. راهبردهای دیگر عبارتند از نفس عمیق کشیدن، باز کردن پنجره‌ها یا بیرون رفتن از خانه.
چگونه از سرگیجه دوران بارداری جلوگیری کنیم؟
زمانی که می‌نشینید سریع بلند نشوید:
وقتی می‌نشینید خون در پا‌ها و ساق پا جمع می‌شود. اگر بدن شما قادر به تنظیم هنگام ایستادن نباشد خون کافی از پا‌های شما به قلب شما باز نمی‌گردد. در نتیجه فشار خون شما به سرعت کاهش می‌یابد و حس ضعف می‌کنید. زمانی که دراز کشیده‌اید به آرامی بنشینید و پا‌های خود را روی کناره تخت یا کاناپه آویزان کنید سپس به آرامی از حالت نشسته به حالت ایستاده بلند شوید. همچنین هنگامی که برای مدت طولانی در یک مکان ایستاده‌اید ممکن است خون شما در پا‌ها جمع شود. اگر در موقعیتی هستید که نمی‌توانید حرکت کنید سعی کنید پا‌های خود را تکان دهید تا گردش خون را تقویت کنید. پوشیدن جوراب ساق بلند نیز می‌تواند به گردش خون در نیمه پایینی بدن شما کمک کند.
به پشت دراز نکشید:
حدود هشت درصد از زنان باردار در سه ماهه دوم یا سوم خود به وضعیتی مبتلا می‌شوند که به آن سندرم فشارخون می‌گویند. اگر به این حالت مبتلا هستید به این معنی است که وقتی به پشت دراز می‌کشید قلب شما خون کمتری پمپاژ می‌کند و فشار خون شما پایین می‌آید و ممکن است تا زمانی که موقعیت خود را تغییر دهید احساس اضطراب، سبکی سر و حالت تهوع کنید.
به تغذیه خود توجه کنید:
وقتی به اندازه کافی غذا نمی‌خورید ممکن است در نهایت با قند خون پایین (هیپوگلیسمی) مواجه شوید که می‌تواند باعث سرگیجه یا ضعف شود. با خوردن مکرر وعده‌های غذایی کوچک در طول روز به جای سه وعده غذایی بزرگ از کاهش بیش از حد قند خون خود جلوگیری کنید. وقتی در حال حرکت گرسنه شدید تنقلات سالم همراه داشته باشید تا بخورید.
از گرمای بیش از حد خودداری کنید:
گذراندن زمان در حمام یا زیر دوش آب گرم می‌تواند باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و کاهش فشار خون شود. اگر هنگام گرما دچار سرگیجه شدید از تردد در مکان‌های شلوغ خودداری کنید و لباس‌های چند لایه بپوشید تا بتوانید در صورت لزوم لباس‌ها را در بیاورید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
احساس سبکی سر در برخی مواقع به دلیل گرما، گرسنگی یا سریع بیدار شدن است و معمولاً دلیلی برای هشدار نیست اما اگر سبکی سر مداوم، حملات مکرر سرگیجه یا هر نگرانی دیگری دارید با پزشک خود صحبت کنید. همچنین اگر هر یک از علائم زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد‌های شدید
- تاری دید
- اختلال در گفتار
- تپش قلب
- بی حسی
- مور مور
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- خونریزی واژن
منبع:
