آیا تا به حال این پرسش ها برایتان مطرح شده است که چه سنی برای شروع ورزش مناسب تر است؟ آیا برای انتخاب رشته ورزشی مناسب نیاز به مشاوره هست یا خیر؟ هر کودک در هفته نیاز به چه میزان فعالیت بدنی دارد؟ بهترین برنامه ریزی برای اوقات فراغت کودکان چیست؟
پاسخ این سوالات را از دکتر سعید نقیبی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی وزارت علوم و سرپرست پژوهشکده طب ورزشی این پژوهشگاه جویا شدیم.وی با اشاره به ضرورت مشاوره های ورزشی می گوید: خانواده ها باید با شروع ۵ سالگی کودک، با مشاوره گرفتن از متخصصان این حوزه فرزندشان را به صورت جدی وارد فعالیت ورزشی کنند اما تا قبل از ۵ سالگی کودک ورزش هایی را در قالب بازی فرا می گیرد.
در مشاوره ورزشی طول اندام ها و فاکتورهای جسمی کودک و نوجوان اندازه گیری و با میانگین جامعه مقایسه می شود و بر مبنای استاندارد تعریف شده قد بزرگسالی وی تعیین می شود. از طرفی آمادگی جسمی وی مانند سرعت، قدرت و توان سنجیده می شود همچنین فاکتورهای روان شناختی کودک ارزیابی و در نهایت با خانواده مشاوره کودک به رشته متناسب هدایت می شود.وی می گوید: هر کودک بالقوه قهرمان یک رشته ورزشی است، فقط باید توانایی و ظرفیت های وی شناسایی و در مسیر درست هدایت شود و این مهم جز با مشاوره های ورزشی امکان پذیر نیست.
استعداد یابی
ناگفته نماند که مشاوره های عمومی ورزشی یا به عبارتی استعدادیابی ورزشی منوط به قهرمانی نمی شود زیرا استعدادیابی در دو سطح عمومی و تخصصی انجام می گیرد.فدراسیون ها و هیئت های ورزشی استعدادیابی تخصصی را بر عهده دارند که در پی آن پرورش قهرمان خاص در رشته ای خاص صورت می گیرد در حالی که در استعدادیابی عمومی، هدایت ورزشی کودکان و نوجوانان مد نظر است و مهم ترین هدف آن هم اشاعه فرهنگ ورزش در جامعه و ارتقای سلامت افراد است که متأسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
این کارشناس می افزاید: همواره با فرا رسیدن تعطیلات تابستان، بحث چگونگی پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان مطرح می شود. درحالی که باید به این نکته اشاره کنیم که اوقات فراغت تنها مربوط به فصل تابستان نیست بلکه همه افراد در طول روز، اوقات فراغت دارند و باید به نوعی این زمان را صرف انجام کارهای مورد علاقه خود کنند؛ اما متأسفانه در کشور ما برنامه ریزی برای اوقات فراغت و به ویژه کلاس های ورزشی، تنها به فصل تابستان و آن هم دو ماه از این فصل خلاصه می شود و بعد از آن کودک و نوجوان تا تابستان سال آینده به حال خود رها می شود.بنابراین توصیه می شود که خانواده ها برای برنامه ورزشی فرزند خود در طول سال برنامه ریزی کنند.
البته باید از سازمان های متولی امر ورزش نیز پرسید که چرا برگزاری کلاس ها در طول سال کمتر از فصل تابستان است؟ درحالیکه کودکان باید حداقل ۳ جلسه در هفته ورزش سازمان یافته انجام دهند؛ به عبارتی باید برنامه ورزشی هدفمند و دراز مدت برای آن ها در نظر گرفته شود زیرا اندام ها و دستگاه های مختلف فیزیولوژیکی بدن کودک در حال رشد است در هر دوره باید توجه به بخشی از دستگاه های بدن وی باشد تا به طور کامل و متناسب رشد کند. وی می افزاید: البته این امر به معنای تمرکز خانواده ها بر یک رشته ورزشی نیست بلکه توصیه ما بر تنوع ورزشی است، تا تمام اندام ها در یک برنامه ریزی هدفمند به طور کامل رشد کند و تقویت شود.
تنوع ورزشی، چرا؟
کودک در سنین رشد باید به انجام ورزش های متنوع بپردازد به عنوان مثال رشته ورزشی استقامتی باعث تقویت قلب و دستگاه تنفسی می شود و رشته ورزشی دیگر با افزایش فعالیت عضلات، باعث رشد عضلانی می شود، رشته ای بر تقویت بالاتنه و رشته دیگر بر تقویت عضلات پایین تنه تمرکز دارد بنابراین در برنامه ریزی اوقات فراغت کودکان و نوجوانان باید به تنوع ورزشی توجه شود تا همه اندام های کودک متناسب رشد کند و فعالیت داشته باشد.وی با اشاره به این که هدف از استعدادیابی عمومی، قهرمان پروری نیست، می افزاید: در واقع هدف همه خانواده ها این است که کودک سالم داشته باشند تا در آینده به جامعه اش خدمت کند، باید گفت برای رسیدن به این هدف کودک باید حتماً به لحاظ جسمی و فیزیولوژیکی به طور هدفمند پرورش یابد.
وی به کاستی های موجود در این زمینه اشاره می کند و می افزاید: متأسفانه هیچ سازمانی متولی امر مشاوره های ورزشی نیست و در این زمینه کمبود داریم اگر چه وزارت ورزش و جوانان بر قهرمان پروری تمرکز دارد اما به ورزش همگانی کمتر پرداخته شده است و کلاس های ورزشی نیزاز مشاوران بهره نمی برند و جا برای کار مشاوره علمی و اصولی همچنان خالی است. از طرفی بسیاری از خانواده ها نیز انتظارات غیرواقعی دارند و کودکان خود را مستعد ورزش حرفه ای در رشته ای خاص می دانند .
در حالی که هر کودکی به لحاظ ژنتیکی توانمندی خاصی دارد و اگر کودک بنا به درخواست خانواده وبدون مشاوره در رشته ای شروع به فعالیت کند، سرانجام چیزی غیر از دلزدگی و یأس عایدش نمی شود. به عنوان مثال بسیاری از خانواده ها، فرزندشان را با کودک فامیل مقایسه و او را تشویق می کنند در رشته ورزشی نامتناسب با توانمندی اش، فعالیت کند. این امر در نهایت لطمه بزرگی به کودک می زند و باعث یأس او می شود؛ حتی ممکن است از دنیای ورزش فاصله بگیرد.
به خوبی مشخص است که انتخاب نادرست خانواده علاوه بر این که به سلامت کودک لطمه می زند اعتماد به نفس او را خدشه دار می کند و باعث یأس و ناامیدی وی در سایر جنبه های زندگی از جمله تحصیلی، شغلی و... می شود.در همین راستا از سال گذشته پژوهشگاه تربیت بدنی بر اساس رسالتی که بر عهده دارد، شروع به کار استعدادیابی در ۳۰ تا ۴۰ رشته ورزشی کرد بنابراین خانواده ها می توانند برای انجام مشاوره تست های لازم از کودکان بین ۵ تا ۱۶ سال از کارشناسان این مرکز یاری بگیرند.
منبع : باشگاه خبرنگاران
