اصصلاح جنین ماکروزومی برای توصیف جنینی به کار میرود که وزن هنگام تولدش بیشتر از حد متوسط باشد. جنین با وزن زیاد هنگام تولد، صرف‌نظر از سن حاملگی بیشتر از 4 کیلوگرم وزن دارد. حدود 9 درصد نوزادان متولد شده در جهان وزنی بیشتر از 4 کیلوگرم دارند.
با وجود این خطر ابتلا به ماکروزومی زمانی که وزن هنگام تولد بیش از 4500 گرم باشد، افزایش می‌یابد. ماکروزومی جنین ممکن است زایمان طبیعی را با مشکل مواجه کرده و نوزادد را در معرض خطر هنگام تولد قرار دهد. ماکروزومی همچنین جنین را در معرض مشکلات سلامت بعد از تولد قرار میدهد.
علائم جنین با وزن زیاد
تشخیص جنین با وزن زیاد در دوران بارداری دشوار است. علائم و نشانه‌های احتمالی جنین با وزن زیاد عبارت است از:
- اندازه گیری ارتفاع رحم: در طول معاینه، پزشک باید ارتفاع رحم- فاصله بین بالای رحم تا استخوان شکم- را اندازه بگیرد. ارتفاع رحم اگر بیشتر از حد انتظار باشد، میتواند نشانه جنین با وزن زیاد باشد.
- مایع آمنیوتیک بیش از حد: مایع آمنیوتیک زیاد- مایعی که جنین را در دوران بارداری احاطه کرده و محافظت میکند- ممکن است نشانه‌ای از جنین ماکروزومی باشد. مقدار مایع آمنیوتیک، خروجی ادرار جنین را نشان میدهد و جنین بزرگ ادرار بیشتری دارد.
علت بزرگ بودن جنین
ماکروزومی جنین میتواند به علت عوامل ژنتیک و همچنین شرایط مادر مانند چاقی یا دیابت باشد. به ندرت ممکن است جنین مشکلی داشته باشد که منجر به رشد زیاد او شود. در برخی موارد علت وزن زیاد جنین ناشناخته است.
عوامل خطر جنین با وزن زیاد
بسیاری از عوامل ممکن است خطر ابتلا به ماکروزومی جنین را افزایش دهند که برخی را میتوان کنترل کرد برای مثال:
- دیابت مادران: اگر پیش از بارداری مبتلا به دیابت باشید در طول بارداری نیز دیابت خواهید داشت و این احتمال جنین با وزن زیاد را بیشتر میکند. اگر دیابت شما ضعیف باشد احتمال دارد شانه‌های جنین بزرگتر و چربی بدنی بیشتری نسبت به جنینی که مادر دیابتی ندارد، داشته باشد.
- سابقه ماکروزومی جنین: اگر قبلا نوزاد مبتلا به ماکروزومی داشته اید در معرض خطر ابتلای دوباره جنینتان قرار دارید.
- چاقی مادر: اگر شما چاق هستید باید بدانید احتمال وزن زیاد جنین در شما بالاتر میرود.
- افزایش بیش از حد وزن در بارداری: افزایش بیش از حد وزن در طول دوران بارداری خطر ابتلا به ماکروزومی جنین را افزایش میدهد.
- بارداریهای قبلی: خطر ابتلا به ماکروزومی جنین با هر بارداری افزایش پیدا میکند. تا بارداری پنجم وزن متوسط تولد برای هر بارداری متوالی 113 گرم افزایش وزن است.
- پسردار شدن: جنین پسر به طور معمول کمی بیشتر از جنین دختر وزن میگیرد. اکثر نوزادانی که بیش از 4 و نیم کیلوگرم وزن دارند پسر هستند.
- طول بارداری: اگر بارداری شما بیش از دوهفته قبل از تاریخ زایمان طول بکشد احتمال وزن زیاد جنین وجود دارد.
- سن مادر بالای 35 سال: اگر مادر باردار بیش از 35 سال داشته باشد احتمال ماکروزومی جنین بیشتر است.
به طور کلی ماکروزومی جنین به دلیل دیابت مادر و چاقی یا افزایش وزن در دوران بارداری بیشتر از سایر علل است. اگر این عوامل خطر وجود نداشته باشد ماکروزومی جنین مشکوک است و ممکن است جنین مبتلا به یک بیماری پزشکی نادر باشد.
خطرات جنین با وزن زیاد برای مادر
عوارض احتمالی جنین با وزن زیاد برای مادر عبارت است از:
- مشکلات زایمان: جنین با وزن زیاد به سختی از کانال تولد عبور میکند و ممکن است نیاز به فورسگس برای خارج کردن جنین باشد.
- ایجاد مشکلاتی در دستگاه تناسلی: ماکروزومی جنین میتواند در کانال تولد ایجاد زخم کند که از جمله آنها میتوان به از بین رفتن بافت واژن و عضلات بین واژن و ماهیچه‌های پروانه‌ای اشاره کرد.
- خونریزی بعد از زایمان: جنین با وزن زیاد این خطر را ایجاد میکند که عضلات رحم بعد از زایمان منقبض نشده و در نتیجه خونریزی ایجاد کنند. ماکروزومی جنین خطر پارگی رحم را به دنبال دارد.
خطرات جنین با وزن زیاد برای جنین
عوارض احتمالی ماکروزومی جنین برای جنین عبارت است از:
- سطح قند خون پایین: نوزادان مبتلا به ماکروزومی بیشتر احتمال دارد سطح قند خونشان پایین‌تر از حد طبیعی باشد.
- چاقی دوران کودکی: تحقیقات نشان میدهد خطر چاقی دوران کودکی به دلیل وزن زیاد جنین در بارداری زیاد است.
- سندرم متابولیک: اگر جنین شما ماکروزومی داشته باشد در دوران کودکی در معرض خطر سندرم متابولیک قرار دارد.
پیشگیری از بروز ماکروزومی جنین
شما ممکن است نتوانید از ماکروزومی پیشگیری کنید اما میتوانید یک بارداری سالم را ارتقا دهید به عنوان مثال اگر چاق هستید پیش از بارداری اقدام به تغییر سبک زندگیتان کنید و وزنتان را به محدوده طبیعی برسانید. در دوران بارداری وزنتان را کنترل کنید و حدود 11 تا 16 کیلوگرم اضافه کنید. دیابت را مدیریت کنید و فعالیت بدنی داشته باشید.
