خانواده، اولین جامعه‌ای است که هر فرد آن را تجربه می‌کند؛ ضمن اینکه موثرترین نهاد تربیتی در آموزش و پرورش افراد به شما می‌رود. امروز به عنوان روز ملی خانواده نامگذاری شده و به همین مناسبت بد نیست با روش تشکیل یک خانواده سالم و شاد آشنا شوید؛ به خصوص اگر تازه صاحب یک فرزند شده‌اید و خانواده‌تان مفهوم واقعی به خود گرفته است.
روابط مثبت والد- فرزندی برای رشد بچه‌ها در هر سن و سالی که باشند، مهم است و یکی از اساسی‌ترین تشکیل یک خانواده سالم و شاد است. با زندگی در لحظه، وقت گذرانی مفید و بروز عشق و صمیمیت، مراقبت و احترام، شما می‌توانید روابط خود را با فرزندتان تقویت کنید.
روابط خوب والد- فرزند؛ چرا خانواده مهم است؟
مهم‌ترین روابط اولیه بچه‌ها با والدین‌شان اتفاق می‌افتد و به همین ترتیب است که یک خانواده شکل می‌گیرد. روابط مثبت والد-فرزندی به کودکِ شما دنیا را می‌آموزد- اینکه دنیا در امن و امان است، آنها دوست داشتنی هستند، شما عاشق آنها هستید، وقتی گریه می‌کنند یا می‌خندند و شکلک درمی‌آورند چه اتفاقی می‌افتد و بسیاری موارد دیگر.
این روابط می‌تواند بر تمام مراحل رشد کودکان تاثیر بگذارد.
شما می‌توانید با کمک روش‌های زیر رابطه سالمی با فرزندتان برقرار کنید و پایه‌های یک خانواده سالم و شاد را بنا کنید:
- در لحظات کودکانه او حاضر باشید
- با فرزندتان اوقات مفیدی را بگذرانید
- فضایی سرشار از اعتماد و احترام برایش بسازید
هیچ فرمول خاصی برای شکل‌دهی درست به رابطه والد-فرزندی وجود ندارد و خیلی مواقع پیش می‌آید که نمی‌توانید مطابق میل‌تان با کودک رفتار کنید. اما اگر به مرور زمان برای بهبود رفتارتان تلاش کنید، فرزندتان هم عشق شما را درک می‌کند و احساس امنیت خواهد داشت.
چطور زندگی در لحظه باعث بهبود رابطه والد-فرزند می‌شود؟
زندگی در لحظه یعنی بتوانید تمام توجه‌تان را متوجه همان لحظه‌ای کنید که در کنار خانواده هستید و به چیزهایی که فرزندتان تجربه می‌کند، فکر کنید. با این کا به فرزندتان نشان میدهید که به مواردی که برای او جالب است، توجه دارید و همین مورد، پایه و اساس یک رابطه قوی و یک خانواده سالم است.
در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که شما می‌توانید در لحظه در کنار فرزندتان باشید:
- او را تائید کنید و اجازه دهید خودش باشد، و مدام سعی نکنید راه را به او نشان دهید. اگر فرزندتان می‌خواهد تظاهر کند که لگوهایش آدم هستند، چه اشکالی دارد؟ لازم نیست او را تصحیح کنید تا از لگوهایش «درست» استفاده کند.
- ببینید او چه کار می‌کند و بعد نظری بدهید یا تشویقش کنید. مثلا بگویید: «آن لگوی آبی بزرگ فروشنده‌ها هستند؟ آن لگوی مشکی کوچولو دارد خرید می‌کند؟ چه چیزی می‌خرد؟»
- به او گوش کنید و سعی کنید واقعا متوجه منظورش شوید. مثلا اگر او داستانی طولانی درباره اتفاقاتی که در طول روز افتاده برایتان تعریف می‌کند، احتمالا منظورش این است که از مربی یا معلم جدیدش خوشش آمده یا سعی دارد نشان دهد که امروز حال خوبی دارد و پسر/دختر خوبی است!
- ببینید رفتار فرزندتان به شما چه می‌گوید؛ با این کار سرنخ‌هایی از نیازهای واقعی او به دست می‌آورید. مثلا اگر فرزندتان بدون هیچ دلیل خاصی در آشپزخانه و اطراف شما می‌پلکد و هیچ نمی‌گوید، احتمالا فقط دلش می‌خواهد نزدیک شما باشد. بهتر است او را در آغوش بگیرید یا به او اجازه دهید در بخش کوچکی از کارهای آشپزی به شما کمک کند.
وقتی در لحظه با فرزندتان باشید، به او فرصت میدهید که بعضی چیزها را سرگیری کند که این مورد هم برای شکل گیری خانواده سالم و شاد ضروری است. مثلا:
- وقتی دارید با فرزند کوچک‌تان بازی می‌کنید، اجازه دهید او بازی را تعیین کند، با او صمیمی باشید و با هم خوش بگذرانید.
- اجازه دهید رهبری بازی به عهده فرزند بزرگترتان باشد و از ایده‌های او حمایت کنید- مثلا اگر برای یک غذای خانوادگی برنامه‌ریزی می‌کند، با او همراهی کنید.
- وقتی فرزندتان ایده‌ای را بیان می‌کند، گفتگویتان را طوری پیش ببرید که بتوانید بیشتر با تفکرات و احساسیات او آشنا شوید.
تکرار و تصحیح کلمات فرزندتان، لبخند زدن و برقراری تماس چشمی با او باعث می‌شود فرزندتان بداند وقتی صحبت می‌کنید و با او وقت می‌گذرانید، واقعا به او توجه دارید. این بروز صمیمیت و هیجان، به فرزندتان کمک می‌کند احساس امنیت کرده و اعتماد به نفسش را بسازد.
نقش وقت گذرانی مفید در تشکیل خانواده سالم و شاد
روابط سالم والد- فرزند و داشتن یک خانواده شاد و سالم بر پایه وقت گذرانی مفید شکل می‌گیرد. وقت گذرانی مفید به زمانی گفته می‌شود که برای تقویت روابط بین فردی اختصاص داده شده است. زمانِ کنار هم بودن یعنی فرصتی که برای شناخت تجربیات، افکار، احساسات و تغییرات هیجانی یکدیگر اختصاص میدهید و این کار برای شکل گیری یک خانواده سالم بسیار مهم است.
وقت‌گذرانی مفید می‌تواند در هر زمان و مکانی اتفاق بیفتد؛ مثلا ما بین روزها و موقعیت‌های عادی و روزمره. می‌تواند یک خنده مشترک باشد که موقع حمام کردن فرزند کوچولویتان اتفاق می‌افتد یا یک مکالمه خوب در راه رساندن فرزندتان به مدرسه باشد.
وقتی زمان مفیدی را به فرزندتان اختصاص دهید، به او نشان میدهید که برای ارزش قائلید و به او افتخار می‌کنید. می‌توانید از فرصت‌هایی که در این زمان‌ها ایجاد می‌شود، با یک لبخند، خنده، تماس چشمی، آغوش و نوازش‌های آرام برای انتقال پیام‌های مثبت و قوی استفاده کنید.
اگر چند فرزند دارید، سعی کنید برای هر کدام‌شان تک به تک وقت بگذارید. بچه‌ها شخصیت‌های مختلفی دارند و بعضی بچه‌ها گاهی به زمان کمتری نسبت به دیگری نیاز دارند اما مسلما هر کدام‌شان از گذراندن وقت اختصاصی با شما بهره‌مند می‌شوند. در روزهای شلوغِ کاری، احتمالا نمی‌توانید برای هر کدام از بچه‌ها وقت اختصاصی بگذارید اما خوب است هر وقت که می‌توانید، تک به تک با آنها مراوده کنید.
یادتان باشد زمانی که برای هر یک از بچه‌ها صرف می‌کنید، بر نحوه یادگیری آنها هم تاثیرگذار است. مثلا زمانی که در ۳ سال اول زندگی فرزندتان برای صحبت کردن با او صرف می‌کنید، به یادگیری زبان او کمک می‌کند.
نقش اعتماد، مراقبت و احترام در خانواده سالم و شاد
اعتماد و احترام در شکل گیری روابط مثبت والد- فرزندی و تشکیل خانواده سالم بسیار ضروری است. حتی در سال‌های اول زندگی فرزندتان، تقویت اعتماد و احترام بسیار مهم است. وقتی فرزندتان متوجه می‌شود که در برآورده شدن نیازهایش می‌تواند به والدینش- کسانی که مراقبش هستند- اعتماد کند، احساس امنیت خواهد کرد.
شما می‌توانید احترام و اعتماد را در رابطه‌تان پرورش دهید. مثلا:
- وقتی فرزندتان به حمایت، مراقبت یا کمک نیاز دارد در دسترس باشید. مثلا وقتی فرزند خردسال‌تان به زمین می‌افتد او را از زمین بلند کنید یا وقتی فرزند نوجوان‌تان بعد از دورهمی با دوستانش با شما تماس می‌گیرد، به تماسش جواب دهید. با این کار او یاد می‌گیرد که هر وقت به شما نیاز دارید، کنارش خواهید بود.
- سعی کنید فرزندتان را بشناسید و او را همانطور که هست، ارزشمند بدانید. اگر او فوتبال دوست دارد، با او فوتبال تماشا کنید یا در مورد بازیکن‌های مورد علاقه‌اش بپرسید. با این کار به احساسات و عقایدش احترام می‌گذارید و او متوجه می‌شود که می‌تواند در مورد احساسات و علایقش به شما اعتماد کند.
- اجازه دهید همزمان با رشد فرزندتان، تغییر نیازها و علاقه‌مندی‌هایش، رابطه‌تان هم رشد کند. مثلا بچه‌ها قبل از اینکه وارد سن بلوغ شوند، دیگر خوش‌شان نمی‌آید وقتی با دوستانشان به پارک می‌روند شما دور و برشان باشید، حتی اگر قبلا عاشق این بوده که در پارک با شما بازی کند! باور کنید این موارد باعث استحکام خانواده شاد و سالم شما خواهد شد.
- در نهایت اینکه چند قانون سفت و سخت اما عادلانه برای خانواده‌تان تنظیم کنید. این قوانین باید در مورد روش نگهداری و رفتار خانواده شما از اعضایش، کاملا واضح باشند. به این ترتیب فرزند شما مطمئن می‌شود که روش رفتار شما با او همیشه یکسان خواهد بود.
