علت تب نوزاد
تب نوزاد بیماری نیست اما یکی از علائم بیماری‌هاست. تب نوزاد معمولا نشان دهنده مبارزه بدن با یک بیماری و عملکرد دستگاه ایمنی بدن است. اگر فرزند شما تب دارد، در بیشتر موراد به این معنی است که احتمالا سرما خورده یا دچار یکی دیگر از عفونت‌های ویروسی شده است.از جمله بیماری‌های دیگری که می تواند همراه با تب باشد اما در نوزادان چندان شایع نیست می‌توان به ذات الریه یا سینه پهلو، عفونت دستگاه ادراری، عفونت گوش یا عفونت‌های جدی مثل عفونت باکتریایی خون یا مننژیت اشاره کرد.
از جمله دیگر عوامل تب نوزادان می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- واکنش به واکسیناسیون
- بالا رفتن دمای بدن به خاطر پوشیدن لباس‌های زیاد یا زیادی بیرون ماندن در هوای گرم
کاهش تب نوزاد
تب نوزاد زیر یک ماه را به هیچ عنوان نباید در خانه درمان کنید و سریع باید او را به پزشک برسانید. اما اگر فرزندتان بزرگتر است، چند درمان خانگی می‌تواند برای پایین آوردن تب نوزاد کمک کننده باشد:- حمام کردن کودک با آب ولرم؛ همیشه قبل از حمام کردن نوزاد، اول دمای آب را روی مچ دست‌تان امتحان کنید.
- یک لایه لباس سبک تن نوزاد کنید.
- غذاهای تب بر و مایعات کافی به او برسانید تا تب نوزاد باعث کم آبی بدنش نشود؛ با توجه به سن نوزاد می‌توانید از شیر مادر، شیر خشک، محلول الکترولیت یا آب استفاده کنید تا بدنش را خنک‌تر کنید. حتی می‌توانید برای توصیه های بیشتر با پزشک مشورت کنید.
- برای تب نوزاد بالای ۶ ماه می‌توانید با اجازه پزشک، استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید. هیچ وقت برای درمان تب نوزاد نباید به او آسپیرین بدهید چراکه ممکن است دچار شرایط نادر اما خطرناکی به نام «سندرم ری» شود. سندرم ری در واقع یک نوع اختلال نادر است که باعث آسیب مغز و کبد شده و منجر به استفراغ و تغییرات روانی شود. این سندرم درمان قطعی ندارد و صرفا می‌توان برای کاهش علائم و عوارض آن از روش‌های درمانی استفاده کرد اما با این وجود بعضی افراد دچار آسیب‌های همیشگی مغز شده یا حتی ممکن است جان خود را از دست بدهند.
- برای درمان تب نوزاد کوچکتر از ۶ ماه نباید از ایبوپروفن، ادویل، موترین یا سایر داروهای حاوی ایبوپروفن استفاده کنید و حتما نوع داروی تجویزی پزشک و میزان دوز مورد نیاز را با پزشک چک کنید و حتما دستور العمل دارو ضد تب را پیش از شروع مصرف دارو برای نوزاد، مطالعه کنید.
- اگر نگران تب نوزادتان هستید، خوب است با مرکز بهداشت یا مطب پزشک تماس گرفته و ببینید چه توصیه‌ها و تجویزهایی برایتان خواهند داشت.
- اگر تب نوزاد بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بعد از مصرف دارو همچنان ادامه داشته باشد، بهتر است دوز دارو و پیمانه‌ای که با آن به نوزاد دارو داده‌اید، کنترل کنید و از اندازه‌ها مطمئن شوید. اگر دوز دارو را به اندازه میزان تجویزی پزشک به نوزاد داده اید، باید داروی دیگری را جایگزین کنید اما حتما قبل از این کار با پزشک مشورت کنید.
تب نوزاد و علائم آن
یکی از علائم رایج تب نوزاد گرم شدن پیشانی است. البته که گرم نبودن پیشانی نمی‌تواند به معنی تب نداشتن بچه باشد. همچنین ممکن است فرزندتان بدخلق‌تر و بهانه گیرتر از همیشه شود.از دیگر نشان‌های تب نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم خوابی
- کم شدن اشتها
- کم شدن توجهش به بازی
- کاهش فعالیت یا حتی بی‌حالی
- تشنج یا حمله صرع
اندازه‌گیری تب نوزاد
شما می‌توانید با روش‌های مختلفی تب نوزاد را اندازه بگیرید، مثلا می‌توانید دمای بدن نوزاد را به صورت مقعدی، دهانی یا از طریق گوش، زیر بغل یا روی شقیقه کنترل کنید.آکادمی پزشکان اطفال آمریکا توصیه می‌کنند فقط از دماسنج های دیجیتال برای کودکان استفاده شود. چراکه دماسنج های جیوه‌ای در صورت شکسته شدن، کودک را در معرض مسمومیت با جیوه قرار می‌دهد.
دماسنج های معقدی دمای بدن را دقیق‌تر نشان می‌دهند و می‌تواند برای گرفتن تب نوزاد راحت‌تر باشد. به طور خاص، نمی‌توان از دماسنج دهانی برای اندازه‌گیری تب نوزاد استفاده کرد و خواندن دماسنج گوش، پیشانی یا زیربغل نمی‌تواند به اندازه کافی دقیق باشد.
برای اندازه گیری تب نوزاد با دماسنج معقدی، ابتدا دماسنج را با آب و صابون شسته یا با پنبه و الکل آن را تمیز کنید. نوزاد را به شکم خوابانده یا به پشت بخوابانید و پاهایش را به سمت سینه خم کنید.
کمی وازلین اطراف حباب دماسنج زنید و آرام آن را به اندازه ۲.۵ سانتی‌متر وارد کانال معقد کنید. حدود دو دقیقه دماسنج را در همین محل نگه دارید تا صدای بوق دستگاه دماسنج را بشنوید. بعد دماسنج را آرام خارج کرده و دمایش را بخوانید.
تب نوزاد بعد از واکسن
همانطور که گفتیم، تب نشان دهنده درگیری بدن با عوامل بیماری‌زاست و یکی از واکنش‌های سیستم ایمنی است. بنابراین وقتی این میکروب‌ها از طریق واکسیناسیون وارد بدن شوند، تعجبی ندارد که تب نوزاد بعد از واکسن شروع شود.این تب ممکن است خفیف یا شدید باشد بنابراین خوب است بعد از هر بار واکسن زدن، کمپرس سرد و خشک محل واکسن را تا پایان روز اول ادامه دهید.
در صورت ادامه درد، تورم و تب نوزاد تا ۲-۳ روز بعد از واکسیناسیون، می‌توانید از قطره استامینوفن استفاده کنید و دوز مناسب فرزندتان را حتما با پزشک کنترل کنید.
البته تب نوزاد بعد از واکسن ۱۲ ماهگی ممکن است یکی دو هفته بعد شروع شود. بعد از واکسن ۱۸ ماهگی هم، غیر از ۲-۳ روز تب نوزاد، اگر شاهد علائم دیگری مثل آبریزش بینی، تب، ورم گلو و بیرون ریختن دانه‌های ریز از یکی دو هفته بعد از واکسیناسیون بودید، حتما کودک را به پزشک برسانید چون ممکن است مبتلا به سرخجه شده باشد.
تب نوزاد و عدد روی دماسنج
برای تشخیص تب نوزاد باید دمای طبیعی بدن بچه را بدانید. دمای طبیعی بدن نوزاد می‌تواند بین ۳۶.۱ تا ۳۷.۹ درجه سانتی گراد باشد. بیشتر پزشکان معتقدند اگر دمای معقدی بدن بچه 38 درجه سانتی گراد یا بیشتر باشد، یعنی تب دارد.در صورتی که نوزادتان در شرایط زیر بود، سریعا با پزشک تماس بگیرید:
- تب نوزاد زیر دو ماه و تب نوزاد زیر یک ماه نیاز
- نوزاد بی‌حال و بی‌واکنش
- مشکل تنفس یا غذا خوردن
- بهانه‌گیری، بد خلقی یا به سختی آرام شدن
- کهیر و راش پوستی
- بروز علائم کم‌آبی مثل پوشک خشک‌تر از همیشه، خشکی دهان، گریه بدون اشک یا فرورفتگی‌های نرم روی سر
- حمله صرع
تب نوزاد زیر یک ماه
تشخیص اینکه تب نوزاد زیر یک ماه و تازه متولد شده به خاطر ویروس‌های ساده مثل سرماخوردگی ایجاد شده یا عفونت‌های جدی‌تر مثل عفونت مجاری ادراری، سینه پهلو یا ذات الریه و مننژیت، برای پزشک سخت است.به همین خاطر است که گاهی پزشک دستور آزمایش خون یا آزمایش ادرار، یا رادیوگرافی سینه و نمونه‌گیری از مایع نخاع می‌دهد تا علت دقیق تب نوزاد مشخص شود و عفونت‌های جدی نوزادان کم سن تعیین شود.
