چراغ سبز! (پاسخ به سوالات مذهبی)

کارکردهای این نظریه مسئولیت‌پذیری از جمله کارکردهای نظریه امر بین الامرین این است که انسان خود را مکلّف می‌داند و مسئولیت کارهایش را می‌پذیرد؛ زیرا بنابر این نظریه، انسان در کارهایش اختیار دارد؛ اما لازمه نظریه جبر، خارج‌شدن از زیر بار تکلیف و مسئولیت و در نتیجه بی‌قیدی و تنبلی است. غالباً کسانى نظریه جبر را مطرح می‌کنند که می‌خواهند خود را به این وسیله از زیر بار تکلیف و قانون و اخلاق آزاد سازند و هر کارى که مرتکب می‌شوند براى آن به خیال خود عذر موجهى بتراشند. چنان‌که حاکمان بنی امیه برای توجیه ظلم‌هایی که می‌کردند، دست به دامن جبرگرایی و فرقه مرجئه می‌شدند.

اخلاق‌پذیری کارکرد دیگر نظریه امر بین الامرین این است که شخص معتقد می‌شود، اختیار دارد و می‌تواند تغییراتی در طبیعت خود دهد؛ بنابراین تلاش می‌کند عادت‌های اخلاقی را در خودش ایجاد کند. بر خلاف این نظر، عده‌ای بر این باورند که طبیعت انسان قابل تغییر نیست، چنان‌که گفته‌اند: «تربیت، نااهل را چون گردکان (گردو) بر گنبد است» یا «گندم از گندم بروید، جو ز جو».

رهایی از مشکلات نظریه جبر و تفویض هر یک از نظریه جبر و تفویض، دچار مشکلاتی‌اند که با اعتقاد به امر بین الامرین می‌توان از این مشکلات به دور بود. دو مشکل نظریه جبر: ۱. بی‌معنا شدن مسئولیت اخلاقی و دینی انسان؛ ۲. خلق بدی‌ها و آفرینش گناهان از سوی خدا. مشکل نظریه تفویض: محدود شدن قدرت خداوند و مخدوش شدن نظریه توحید افعالی

منابعی برای مطالعه : جبر و اختیار / استاد جعفر سبحانى جبر و اختیار / زین‏الدین قربانى جبر و اختیار / محمد تقى جعفرى انسان و سرنوشت / شهید مطهرى جبرهای اجتماعی و اختیار یا آزادی انسان / ژرژ گورویچ / ترجمه: حسن حبیبی اصول فلسفی و روش رئالیسم / علامه طباطبایی / ج 3 تفسیر المیزان / علامه طباطبایی / ج 5، ص 254 خیرالاثر در رد جبر و قدر / آیت الله حسن زاده آملی عدل الهی / استاد مطهری آموزش عقاید / آیت الله مصباح آموزش کلام اسلامی / محمد سعیدی مهر اللهم صل علی محمد و ال محمد

بسم الله الرحمن الرحیم حکم مراجع درباره عید الزهرا(نهم ربیع االاول) 1. آیت الله خامنه‌ای: هرگونه گفتار یا کردار و رفتارى که در زمان حاضر سوژه و بهانه به دست دشمن بدهد و یا موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمانان شود شرعاً حرام اکید است. رهبر انقلاب در پاسخ به استفتائی اعلام کردند: " اهانت به نمادهای برادران اهل سنت از جمله اتهام زنی به همسر پیامبر اسلام [عایشه] حرام است. این موضوع شامل زنان همه پیامبران و به ویژه سید الانبیاء پیامبر اعظم -حضرت محمد(صلی الله علیه واله) -می شود."

پاسخ آیة الله مکارم شیرازی به پرسشهایی درباره عید الزهراء و نهم ربیع الاول سوال:[برخی از ] شیعیان در روز نهم ربیع الأوّل به مناسبت عید الزهراء(علیها السلام)مراسم جشن و سرور بر پا مى کنند. در برخى از این مراسم آنچه از سخنان رکیک، و حتّى خلاف مى دانند، مى گویند; بلکه گاه مردان، خود را به شکل زن در مى آورند! و هنگامى که به آنان تذکّر داده مى شود، به روایت «رُفِعَ القَلَمْ» استناد جسته، و مى گویند طبق این روایت، اعمال مذکور اشکالى ندارد. آیا این اعمال، جایز و موجب رضاى خدا و اهل بیت عصمت و طهارت است؟ در صورت عدم جواز، توجیه روایت رفع قلم چیست؟ پاسخ آیة الله مکارم : اوّلا: روایتى با عنوان رفع قلم در آن ایّام مخصوص، در منابع معتبر نداریم. ثانیاً: بر فرض، چنین چیزى باشد (که نیست) مخالف کتاب و سنّت است، و چنین روایتى قابل پذیرفتن نیست، و حرام و گناه در هیچ زمانى مجاز نیست. همچنین سخنان رکیک و کارهاى زشت دیگر. و ثالثاً: تولّى و تبرّى راههاى صحیحى دارد، نه این راه هاى خلاف. سوال: معمولا در مراسم عیدالزهرا کف زدن، پایکوبى، رقص و حتّى امورى را که جمیع فقها صریحاً فتوا به حرمت آن داده اند، را مستند به حدیث رفع القلم که ذیلا به آن اشاره مى شود، جایز مى دانید؟ : «وَ اَمَرْتُ الْکِرامَ الْکاتِبینَ اَنْ یَرْفَعُوا الْقَلَمَ عَنِ الْخَلْقِ کُلِّهِمْ ثَلاثَةَ اَیّام مِنْ ذلِکَ الْیَوْمِ، وَ لا اَکْتُبُ عَلَیْهِمْ شَیْئَاً مِنْ خَطا یا هُمْ کَرامَةً لَکَ وَ لِوَصِیِّکَ»(1) آیا این نوع احادیث از نظر سند معتبر است؟ و بر فرض اعتبار معناى حدیث چیست؟ پاسخ آیة الله مکارم : این روایت از نظر سند اعتبارى ندارد; به علاوه مخالف کتاب الله است، و معاذ الله که ائمّه معصومین(علیهم السلام) اجازه ارتکاب گناه به افراد در این ایّام یا غیر این ایّام داده باشند. و بر فرض اعتبار، معناى حدیث این است که اگر کسى لغزشى از او سر زد خداوند او را مى بخشد، نه این که عمداً آلوده گناه شود. منبع استفتاءات آیة الله مکارم شیرازی ج3

نظر آیت الله سیستانی درباره وحدت شیعه و سنی ؛ آیة الله سید علی سیستانی یکی از مرجع عالیقدر شیعه حدود یکسال و چند ماه پیش در دیدار با اعضای شرکت کننده در کنفرانس وحدت که با حضور جمع کثیری از علمای شیعه و سنی عراق و کشورهای دیگر در نجف اشرف برگزار شد بیاناتی فرمودند که بخشهایی از آن را در اینجا تقدیم می کنیم تا معلوم باشد که مراجع طراز اول جهان تشیع چه دیدگاهی درباره وحدت و همزیستی مسالمت آمیز میان شیعیان و اهل سنت دارند. بخشهایی از بیانات آیت اله سیستانی در جمع علمای شرکت کننده در کنفرانس وحدت در نجف اشرف : « به شما خوشامد می گویم که به نجف آمدید و ... بعد از تعرض به مرقد عسکریین (علیهما السلام) همه شیعیان را به آرامش دعوت کردم و از آنها خواستم که واکنشی نشان ندهند و گفتم که این اقدام از طرف اهل سنت نبوده است. من اطمینان دارم که ریشه تفرقه افکنی در خارج است. من [ در زمان طلبگی ] نزد شیخ احمد الراوی که از علمای اهل سنت در سامرا بود درس خواندم و به ذهنم خطور نکرد که ایشان پیرو مذهب دیگری بودند. همچنین به برخی از پزشکان که از اهل سنت بودند مراجعه می کردیم و چون ما از طلاب علوم دینی بودیم از ما پول ویزیت نمی گرفتند و اصلا فکر نمی کردند که ما شیعه هستیم یا سنی. ... باید بر مشترکات تمرکز کنید و دلیلی ندارد به مسائل اختلافی بپردازید. مشارکت کردن در ایجاد تفرقه حتی به اندازه یک کلمه یا نصف کلمه جایز نیست. واجب است که از ادبیات تشنج آفرین پرهیز شود. »

نظر آیت الله بهجت درباره عید الزهرا [جشن عید الزهراء ، عیدالزهرا فرحه الزهرا] آیة الله محمدتقی بهجت (ره) درباره برگزاری مجالس به مناسبت حضرت زهرا سلام الله علیها (عیدالزهراء ) توصیه می فرمودند که به بیان فضایل اهل بیت (ع) بویژه حضرت زهرا (س) و بیان حدیث ثقلین پرداخته شود. به فرموده ایشان شیوه مرحوم آیت الله بروجردی رحمه الله نیز همین بوده است ؛ یعنی بیان مشترکات میان شیعه و اهل تسنن و ترک مطاعن و مثالب یا لعن و سب آشکار . آیت الله بهجت درباره برخی از رفتارها به نام عیدالزهرا فرمودند : " چه بسا ... این کارها موجب اذیت و آزار و یا قتل شیعیانی که در بلاد و کشورهای دیگر در اقلیت هستند گردد در اینصورت اگر یک قطره خون از آنها ریخته شود ما مسبب آن و یا شریک جرم خواهیم بود. " آیت الله بهجت بر ضرورت دقت شیعیان در گفتار و رفتار تاکید بسیاری داشتند که مبادا موجب تحریک اهل سنت شود و بسیار بر تقیه عملی و قولی تاکید می کردند اما تقیه و تزلزل قلبی را حرام می دانستند. منبع : کتاب "در محضر حضرت آیت الله العظمی بهجت " ، نوشته محمدحسین رخشاد ، ص 138 نکته شماره

نظر آیة الله امجد درباره شیوه صحیح تبری ( تبرا ) چند سال پیش در مجلس ایام فاطمیه، در کنار قبر علی بن بابویه در قم، آیت الله امجد منبر رفته بود و در حین صحبتهایش، نام عائشه، همسر پیامبر را آورد، در همین یکی از حضار با صدای بلند گفت: " لعنة الله علیها " آقای امجد با عتاب گفت: «کی بود؟! ساکت!! این چه کاریه می کنید! اینجا توی قم نشسته اید و علنا لعن می کنید، یک سالی در روز عاشورا علنا لعن خلفاء کردند، همان سال در مناطق سنی نشین، 50 جوان شیعه را سر بریدند! چرا به این اختلافات دامن می زنید! جواب خون آن جوانها را شما می دهید؟! من از تولی و تبری بی اطلاع نیستم، ظلمهایی که به اهل بیت شده است را هم می دانم، نه سنی هستم و نه مبلغ اهل سنت، اما از آنهایی هم نیستم که اینجا توی قم، زیر سایه فاطمه معصومه سلام الله علیها نشسته باشم و از امنیت اینجا استفاده کرده و فکر کنم با لعن و نفرین یه عمر و ابوبکر و برگزاری عمر کشون! و کشف نسب عمر در روایات بحارالانوار و ...احساس کنم به وظیفه خود عمل کرده و در خیال خودم هم لبخند رضایت مهدی فاطمه را ببینم! به نظر من جوان شیعه باید فرزند زمان خویشتن باشد، امروز بیشتر از همیشه نیاز به وحدت جهان اسلام داریم. من معتقدم با لعن و نفرین و اهانتهای علنی به خلفای اهل سنت، هیچ چیزی درست نمی شود و حتی بدتر هم می شود. اگر می خواهیم به مکتب اهل بیت علیهم السلام خدمت کنیم، باید محاسن کلام اهل بیت را برای مردم جهان بازگو کنیم، کار ایجابی کنیم نه سلبی! [ یعنی زیبایی های کلام اهل بیت (ع) را بیان کنیم نه اینکه فقط اشکالات طرف مقابل را بگوییم یعنی تبلیغات مثبت کنیم و نیکویی های ائمه(ع) را بگوییم نه اینکه تظاهر به ذکر مثالب و عیوب مخالفان ایشان کنیم ]

آیت‌الله وحید خراسانی: سبّ و لعن بزرگان مذاهب دیگر جایز نیست آیت الله العظمی وحید خراسانی نیز در دیدار دبیرکل مجمع جهانی تقریب از ایشان، گفت: دین اسلام، دین رحمت و رسول اسلام، رسول رحمت است. این دین، آن رفتار پیغمبر و امیرالمؤمنین(ع) جایی برای حرکت‏‌های تکفیری و این تندروها باقی نمی‌گذارد. فقاهت در این گونه جریان‌ها از بین رفته است، سبّ و لعن علنی جایز نیست و دستور خود ائمه به‌خلاف این است. وی افزود: در روایات دو مطلب آمده یکی نفی و دیگری اثبات، نفی این‌که نباید با اتباع مذاهب دیگر دشمنی کرد و به مقدسات آنها توهین نمود و لعن و سبّ بزرگان آنها جایز نیست، زیرا موجب دور کردن آنها از اهل‌بیت(ع) و معارف آنها می‏‌شود، دیگر این‌که فرمودند: "در نمازهای جماعت آنها شرکت و به آنها محبت کنید، از مرضای آنها عیادت و سخنان و معارف ما را برای آنها بیان کنید". اللهم صل علی محمد و ال محمد

بسم الله الرحمن الرحیم دوستان عزیز سلام! شروع ایام فاطمیه و شهادت خانم فاطمه زهراء(بانوی دو عالم)رو به همه دوستان تسلیت می گم و ان شاء الله عزاداری هاتون مورد قبول این بانو قرار بگیره . همه ما از تاریخچه و نحوه شهادت خانم فاطمه با خبر هستیم.اما ذکر چند نکته درباره مجالس این بانوی عظیم الشان ضروری بلکه واجب هست: 1.اخلاق قرآنی و اهل بیت (علیهم السلام)اجازه اهانت به مقدسات هیچ گروه و مذهبی رو صادر نکرده حتی به بت های بت پرستان. 2.دستور اکید قرآن و اهل بیت بر حفظ وحدت نظام یکپارچه اسلامی (با وجود تمام اختلافات فکری و عقیدتی و فقهی)هست.زیرا تفرقه و جنگ بین فرق مسلمین چیزی جز ضعف و تسلط دشمن بر مسلمانان رو نخواهد داشت. 3.اهانت و تهمت و سب صحابه و همسران پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله)و خلفای سه گانه از طرف مراجع عظام حرام شرعی اعلام شده. 4.رفتار امیر مومنان علی علیه السلام که درباره شهادت حضرت فاطمه(علیها السلام)ذی حق اصلی هستند الگوی کاملی برای وحدت بین شیعه و سنی هست. 5.مراجع و علمای عظام به جای سب و لعن و سخنان تفرقه انگیز به ذکر فضائل اهل بیت (علیهم السلام)و اشاعه فرهنگ رفتار انسانی و الهی این بزرگان توصیه کردند. اللهم صل علی محمد و ال محمد

بسم الله الرحمن الرحیم احکام موسیقی در اسلام آیا موسیقی علم است یا هنر؟ قبل از بیان تعاریف غنا و موسیقی لازم است بدانیم که موسیقی یک دانشِ آمیخته با هنر است تا آن جا که ارسطو موسیقی را یکی از شاخه های ریاضیات دانسته، ولی دیگران آن را هنر نامیده اند. وظیفه علم، کشف قوانین است، اما در هنر، ذوق، قریحه و احساس انسان دخالت دارد.. علم کاری به زشتی و زیبایی ندارد. بنابراین، موسیقی هم علم است ،زیرا دارای قاعده و قانون می باشد و هم هنر است، چون از ذوق و قریحه ناشی می شود. پس اسلامی که می فرماید: (الحکمة ضالة المؤمن;1 حکمت گم شده انسان مؤمن است)، نمی تواند یکی از علوم مؤثر و رایج جوامع بشری را نادیده بگیرد. هر علم و هنری می تواند در طریق خدمت به خلق و یا ضلالت و خیانت قرار بگیرد، لیکن باید جهات حلیت آن را یافت و به کار گرفت. موسیقی نیز این گونه است; یعنی می توان از آن در جهت ابتذال و هرزه گری بهره جست و می توان آن را در راه هدایت افراد به خصوص جوان ها به کار برد و ده ها هزار تن را با قرآن و اهلبیت آشنا کرد و یا به کمک آن، شیوه های جدیدی را برای ارشاد و تربیت جوانان و نوجوانان خلق کرد، به طوری که بازدهی مفید و مطلوبی را از آن به دست آورد. قرآن می فرماید: (کل یوم هو فی شأن);2 مؤمنان که متخلق به اخلاق الهی هستند باید بکوشند مطابق زمان حرکت کنند و از ابزارهای تازه برای هدایت خلق استفاده نمایند. مگر خداوند متعال صدا و آهنگی زیبا به حضرت داود عطا نکرده بود، آن جا که می فرماید: (یا جبال اوبی معه والطیر;3 ای کوه ها با او هم صدا شوید و ای پرندگان با او هم آواز شوید.) کلمه اوبی در اصل از (تأویب) به معنای ترجیع و گرداندن صدا در گلو است. امام صادق(ع) فرمود: (وکان اذا قرأ الزبور لایَبقی جَبَل و لا حَجَر و لا طائر اِلاّ اَجابَه4; هنگامی که زبور را تلاوت می کرد، هیچ کوه و سنگ و پرنده ای نبود مگر این که با او هم صدا می شد.) توجه کنید و تأثیر اعجازگونه موسیقی را دریابید. این آهنگ در واقع برای هدایت مردم بود، ولی به قدری عجیب بود که پرندگان و کوه و بیابان نیز با او هم راهی می کردند. کتاب آسمانی با موسیقی به بندگان خدا عرضه می شد، چرا که هر زمان و مکانی مقتضیاتی دارد. تنوع در معجزات و استفاده از ابزارهای گوناگون در تبلیغ، الهامی است برای مروّجان دین که از ابزارهای به روز و مؤثر غفلت نکنند.

تعریف موسیقی موسیقی عبارت است از اصوات موزون و صداهای منظم; مانند شعر و قصیده که از کلمات هم آهنگِ موزون و قافیه دار تشکیل شده است و همین هم آهنگی و وزن در شعر یک نوع موسیقی محسوب می شود که برای انسان زیبا و لذت بخش است.این آهنگ ها از طریق پرده صماخ به گوش می رسد و عصب شنوایی را متأثر می سازد و در نتیجه یک نوع احساسِ زیبایی در ما به وجود می آورد. بنابراین، موسیقی جز ارتعاشات و اهتزازات امواج هوا چیز دیگری نیست

تعریف غنا مقام معظم رهبری در عصر ریاست جمهوری در پاسخ دانشجویان سخنان جالبی دارند که قسمتی از آن را می آوریم: (من تصدیق می کنم که خیلی زودتر از این بایستی تکلیف موسیقی را روشن می کردیم… آن چیزی که در اسلام حرام است، غنا است نه موسیقی… آن چه حرام است، نوع خاصی از موسیقی است که غنا می باشد. علت این که نظرات مختلف است آن است که ما در غنا آیات و روایات صریحی که حدود مفهوم غنا را مشخص کند، نداریم; از این رو استنباط فقهی از غنا متفاوت است; مثلاً مرحوم آیةاللّه العظمی بروجردی ـ رضوان الله علیه ـ معتقد بودند غنا چیزی است که مخصوص مجالس لهو باشد; یعنی آهنگ ها و آوازهایی که فقط در مجالس لهو و خوش گذرانی خوانده می شود حرام است، که در آن زمان، ما با ترانه هایی که معمول بود منطبق می کردیم; قدر مسلّم ،غنا ترانه های رایج بود…. ییکی از فقها نظر خیلی جالبی در باب غنا دارند، می گویند: غنا یک امر محتوایی است; یعنی اگر شما چیزی را به آواز و آهنگ خالص موسیقی بخوانید که محتوای بدی داشته باشد، حرام است; لیکن اگر محتوای خوبی داشته باشد و بیهوده یا زشت نباشد غنا و حرام نیست. البته ایشان در آن زمان به صورت حکم قطعی بیان نکردند [و اینک نیز بر آن مبنا فتوا نداده اند]. از قول حضرت امام(ره) نقل شده که معظم له درباره بعضی از آهنگ هایی که حتی با ساز همراه بود، فرمودند: این مقدار اشکال ندارد… چنین استنباط کردیم که نظر امام بر این است که ساز و ترانه به طور مطلق [بدون قید و شرط] حرام نیست; یعنی ترانه ای که محتوای درستی دارد و با یک ساز ملایمی همراه است، اشکالی ندارد. اما اگر یک ساز جلفی باشد یا محتوای نادرستی داشته باشد، هر کدام موجب حرمت می شود…. البته این را هم باید عرض کنم که سازها عموماً انسان را مقداری از حالت جد [و عادی] خارج می کنند، مگر آن که از محتوای نیرومندی برخوردار باشد که نگذارد انسان از حال عادی خارج شود; مثل قرآن. آهنگ قرآنی این هنر را دارد که به آن چه قرائت شده جان می دهد و آن را از نظر انسان برجسته تر می سازد و کلمات را در مغز می نشاند; مثل آبی که در روح جریان پیدا می کند.)

حکم غنا فتواى فقها و مراجع عظام در مورد موسیقى این است که: موسیقى هاى مستجهن و مهیج شهوت و مناسب با مجالس لهو و لعب و عیاشى حرام است ، ولى موسیقى هاى عادى که انسان را از حالت عادى خارج نمى کند اشکالى ندارد.