دروغگویی کودک

سلام؛ دوست عزیز همه انسانها در محدوده ای برابر پا به عرصه وجود می گذارند. هيچكس از كودكی دروغگو به دنيا نيامده است. همه انسانها راه فكر كردن و توجيه اعمال خويش را از ديگران آموخته و تكامل يافته اند. درستی يا نادرستی از طريق كلمات و اعمال ديگران به ما القا می شود و ما اين كلمات و اعمال را در ذهنيات خود تلفيق كرده، سرانجام شخصيت خود را شكل مي دهيم. والدين نقش مهمی در تكوين شخصيت فرزندان خود بازی می كنند و اين نقش در سالهای اوليه تربيت كودكان ارزشی به غايت والا دارد. برای اينكه فرزندان خود را راستگو تربيت كنيم ابتدا می بايست نسبت به اعمال خود نهايت دقت را داشته باشيم و نيز در ارتباط خود با ديگران دقت كنيم، زيرا در يک جامعه معمولاً تربيت های متفاوتی وجود دارد. تربيت كودک مي بايست از همان دوره طفوليت او آغاز شود. صداقت و راستگويی از مواردی است كه بايد قبل از سنين مدرسه به آن توجه شود. البته در سنين زير هفت سال و حتي دوران دبستان، لازم نيست مفهوم دروغ گويی را به او آموزش دهيم، بلكه فضای خانواده را به گونه ای تنظيم می كنيم كه او به صورت غير مستقيم درستی و صداقت را ياد بگيرد. البته ما بايد توجه داشته باشيم كه كودک اساساً قصد فريب والدين را ندارد، ولی توجيهات او راهی برای فرار از مجازات است. كودكان در اين سن و سال معمولاً به دو شكل دروغ می گويند كه نخستين آن خيال پردازی است، كودک با جعل داستان يا با طرح مبالغه آميز بعضی از واقعيات، اغلب خواسته خود را با ما درميان مي گذارد و غيرمستقيم از اميالش صحبت می كند. در اين صورت بهتر است كه پدر ومادر در تأييد خواسته كودک حرف بزنند. دروغ نوع دوم، دروغ به اصطلاح مفيد است، دروغيی است كه بزرگترها هم می گويند و آن را به حساب دروغ مصلحت آميز می گذارند تا به جای نتيجه بد، نتيجه خوب بگيرند. در اين مرحله از رشد، كودک تنها كار درست را در خواسته خود می جويد و با استفاده از دروغ برای رسيدن به خواسته اش ترديدی به خود راه نمی دهد. در اين موارد بايد به كودک تفهيم كنيم كه از راستگويی و صداقت او خوشحال می شويم. بايد بداند كه دروغ و دروغگويی را دوست نداريم. بايد توجه داشت كه اين مسأله در سنين بالاتر، رفتای ناپسند است كه به كودک، شخصيت ساختگی و تصنعی مي بخشد. هرگاه كودک شما در موقعيت نامطمئن و ناامن قرار گيرد و احساس خطر يا حقارت كند به گفتن دروغ متوسل می شود. كودک دروغگو به گفته هايش ايمان ندارد و به طور قاطع و صريح حرف نمی زند، به تدريج اعتماد خود را به ديگران از دست می دهد و نسبت به اطرافيان بدبين مي شود. متأسفانه برخورد بسياری از والدين در اين موارد با تنفر همراه است، زيرا از خود سؤال مي كنند كه چرا فرزندشان دست به چنين عملی زده است؟ در برخورد با چنين مواردی والدين نبايد به چشم يک آدم دروغگو به كودک نگاه كنند و يا دائماً به آنها ظنين باشند، زيرا چنين برخوردی عواقب ناگواری را به همراه خواهد داشت. برای درمان دروغگويی، شناخت علل و انگیزه های آن كاملاً ضروری است؛ دروغگويی به عنوان يک مشكل، علل گوناگون و متعددی دارد كه در اينجا به برخی از آنها اشاره می شود. انگيزه های دروغگويی : كشف انگيزه ها و زمينه های دروغگويی، گام نخست برای مبارزه و درمان اين نوع بيماری است؛ چون با كشف انگيزه ها می توان راه حل مناسبی براي مبارزه با اين بيماری ارايه نمود. اين انگيزه ها عبارتند از : 1- انگيزه ابراز وجود و مورد تشویق قرار گرفتن : به علت عدم آگاهی از روش های طبيعی اظهار وجود، فرد به گفتارهای گمراه كننده و اعجاب انگيزی روی می آورد تا از اين رهگذر، ضمن متوجه ساختن ديگران نسبت به خود، توجه از دست رفته را جبران كند و مورد تشویق قرار گیرد. 2- انگيزه خيالپردازی: شناسايی مرز خيال از واقعيت توسط كودكان خردسال ميسر نيست، لذا كودک دست به خيال پردازی می زند و از آنجا كه والدين با ويژگي های روانی كودک آشنا نيستند، گمان می كنند او در حال دروغ گفتن است. 3- انگيزه تشويش و اضطراب: چنانچه والدين توانايی های افراد را مورد نظر و توجه قرار ندهند و از آنها انتظارات بالاتر و بيشتری داشته باشند، ضمن برهم زدن تعادل شخص در مقابل فشارهای سنگين او را مجبور می كند تا در توجيه شكست ها به دروغ متوسل شود و از اضطراب خود بکاهد. 4- انگيزه تقليد و تأسی: نيروی بالای يادگيری توسط كودكان خردسال باعث می شود فرد بدون توجه به درستی يا نادرستی به محض مشاهده عمل بدان كار گرايش پيدا كند. 5- انگيزه تعارض: تصميم گيری در موقعيت های تعارض زا برای كودكان خردسال به علت كمبود تجربه مشكل است، زيرا آنها مي خواهند در نزد پدر و مادر هر دو محبوب باشند در حاليكه اگر والدين خود با هم تعارض داشته باشند و مخالف هم عمل كنند و فرزندان هم بخواهند نظر هر دو را به خود جلب كنند، دچار تعارض می شوند. چنين موقعيت های تعارض زا دردناک ترين شرايط را برای كودكان خردسال و سايرين به وجود می آورند، زيرا آنها را به اتخاذ روشی فريبكارانه وادار می كنند. برای كاستن از ميزان دروغگويی كودكان، اقداماتی در خانواده بايد انجام شود. اين اقدامات عبارتند از: 1. گرايش اوليا به راستگويی؛ والدين به طور جدی بايد از دادن قول های دروغ به كودكان خردسال پرهيز نمايند و آنچه را كه در حد توانشان است قولش را بدهند؛ دادن وعده های بيجا و دروغ مقدمه ای برای دروغگويی در كودكان خردسال به وجود می آورد. 2. بردباری در برابر ناتوانايی ها و خطاها؛ متوقع بودن بيش از حد والدين از كودكان خردسال آنها را وادار مي سازد دروغ بگویند و خلافكاری كنند. همراه بودن با آنها و بردباری نشان دادن در راه كسب مهارت های لازم به مرور زمان و جبران اشتباهات، يک اقدام اساسی در جلوگيريی از رشد روحيه دروغگويی است. والدين بايد از هر كودک انتظاراتی داشته باشند كه با واقعيات و امكانات او منطبق است، در غير اين صورت، دروغگويی كودک تقويت و تشديد خواهد شد. چون كودک توان عملی ساختن خواسته های اطرافيان را ندارد، به گفتن دروغ متوسل مي شود بنابراين از كودک بايد انتظارات در حد توانش داشته باشيم. 3. عدم اتهام ؛ چنانچه متوجه شويم دروغگويی كودكان خردسال از روی قصد و اراده خاصی نيست نبايد وی را متهم به دروغگويی كرد و اين خصلت زشت را در وی به ثبوت رساند. 4. آموزش های والدين و تاثیر الگو؛ اگر كودكان خردسال به سمت پيداكردن يک الگو و معيار مشخص رفتاری هدايت شوند، اين الگوها، تأثيرگذار بر رفتار آنها می شوند و رفتارهای نادرست اخلاقی از جمله دروغگويی به عنوان اعمالی غيرمجاز، زشت و ناپسند در ذهن آنها تثبيت و ارزشيابی مي شود. 5. زمينه ايجاد دروغ فراهم نشود؛ با كودكان، هرگونه كه رفتار كنيم آنها نيز با ما همان گونه رفتار خواهند كرد. اگر با آنها با آزادی و بدون تحكم و دستور دادن شديد رفتار شود و مجبور به اطاعت كوركورانه نباشند و رفتار و سلوک ما با آنها دوستانه باشد آنها نيازی به دروغ گفتن ندارند و به فكرشان هم خطور نمی كند و به همان ترتيب و صادقانه با ما رفتار خواهند كرد. 6. به ياد داشته باشيم كه كودكان بيش از اينكه از گفتار ما بياموزند از رفتار ما ياد مي گيرند كه چگونه رفتار كنند. 7. سعی كنيد در برخورد با اين موضوع عواطف منفی خود را كنترل كنيد. در برابر رفتار او دست پاچه نشويد و بر اعصاب خود مسلط باشيد. 8. كمک و درمان در مورد فردی كه دروغ می گويد، بستگی تام به شناخت انگيزه های حاكم بر رفتار او دارد. تلاش كنيد انگيزه ها، علل و زمينه های دروغ گويی كودک خود را شناسايی كنيد و با تمام وجود اين علل و عوامل را از بين ببريد. 9. چنانچه احساس می كنيد علت دروغ گويی فرزندتان بی توجهی والدين به اوست، با صحبت كردن و عملكرد صحيح خود، او را متوجه كنيد كه هم شما و هم ديگران برايش ارزش قائليد و دوستش داريد. اين كار موجب می شود كه حس «مورد توجه ديگران بودن» را جايگزين عمل نادرست دروغ گویی كند. می توانيد در طول روز زمانی را برای بازی كردن با او مشخص كنيد تا از اين طريق او احساس كند كه مورد توجه پدر و مادرش قرار دارد. 10. از ديدگاه روانشناسی اعتراف خواستن از فردی كه دروغ می گويد و يا تهمت زدن به او در نزد ديگران، بسيار غير عاقلانه و ناصحيح است، زيرا با اين گونه روش ها به ندرت به ريشه اصلی و علت بنيادی مشكل می توان پی برد. در ضمن اين روش موجب نهادينه شدن دروغ گويی در كودک می شود. 11. به او اجازه دهيد احساسات خود را برای شما بيان كند. كودک بايد احساسات خود را آزادانه ابراز كند و در صورتی كه بيان احساسات، باعث آزار و اذيت اطرافيان شود، بايد به كودک آموخت كه به تدريج اين احساسات را جايگزين احساسات خوشايند کند و نبايد برای احساساتش تنبيه شود. برای نمونه اگر كودكی از برادر كوچكش خوشش نمی آيد، بايد به او اجازه داده شود كه احساساتش را بيان كند، پس از شنيدن نظر كودک، والدين بايد ضمن تحليل رفتار خود با كودک و يافتن علل پيدايش چنان احساسی به راهنمايی كودک و تغيير رفتار و احساسات او مبادرت ورزند. در مواردی كه كودک مرتكب كار خطايی شده وليی راست می گويد، بايد به ملايمت و به طور صحيح به او تذكر داده شود كه رفتارش درست و پسنديده نيست و بايد آن را تغيير دهد. هشدار به كودک، همدردی با او در مواردی كه لازم است، ناديده گرفتن حرفهای كودک و بی توجهی به آنها از روشهايی است كه در مواقع مشخص می تواند برای پيشگيری و درمان دروغگويی كودكان استفاده شود. 12. هيچ گاه او را با كودک ديگری مقايسه نكنيد تا مجبور نشود برای بهتر جلوه دادن خود دروغ بگويد. 13. يكی از عوامل دروغگويی، ترس در كودكان است. اگر كودک به سبب راستگويی تنبيه شود، در آينده برای نجات و رهايی از مجازات به دروغگويی متوسل ميیشود. پایدار و پیروز باشید.

من