تغذیه کودک بیش فعال

همانطور که می‌دانیم تغذیه نقش بسزایی در پیشگیری و کمک به درمان بیماری‌ها دارد. بدین معنی که داشتن رژیم غذایی خوب در این بیماری‌ها در کنار درمان دارویی و روان درمانی بسیار مثمرثمر است.

چربی ها: 60 درصد از بافت مغز چربی است. در شرایط مطلوب 25 درصد از این چربی از نوع اسید چربDHA )دوکوزا هگزا انوئیک اسید)است.که اصطلا حاً چربی های امگا -3 (ω3) نام دارد.طی تحیقات انجام شده در خون کودکان دارای بیش فعالی اسیدهای چرب امگا-3 کاهش یافته است. ضمناً درتحقیقی دیگر دیده شده است که پسران 6 تا 12 ساله‌ی دارای کمبود اسیدهای چرب ضروری کم‌خوابی  داشتند. در این خصوص دیده شده است که به دلیل نیاز بیشتر اسیدهای چرب امگا-3 در پسرها، معمولاً بیش‌فعالی در آن ها بیشتر است.

اسیدهای چرب امگا -3 شامل DHA) و EPAایکوزا پنتا انوئیک اسید)است که در ماهی یافت می‌شود. و نیز اسید آلفا لینولینک  که در روغن بذر کنتان(بزرک) کلزا و سویا یافت می‌شود و پیش‌ساز EPA هستند.

در کودکان بیش فعال که دچار کمبود ویتامین و منیرال هستند، تبدیل اسید آلفا لینولنیک بهEPA کمتر صورت می‌گیرد. مقدارمصرف  روزانه EPA و mg220DHA،   یک تاسه گرم) بوده  که  می بایست بصورت غذا و حتی المقدور  مکمل (زیر نظر متخصص)دریافت کرد.

از عوامل کمبود امگا -3علاوه بر موارد فوق، تشنگی و آلرژی غذایی است.

از منابع مهم امگا-3 ماهی‌هایی مانند سالمون، ساردین، شاه ماهی، میگو، کنجد و تخمه آفتابگردان است. مصرف مکمل‌های امگا-3 می‌بایست تحت نظر متخصص انجام شود.

جهت جذب امگا-3 کفایت تغذیه‌ای مواد معدنی و ویتامین‌ها در بدن بسیار مهم است.

روی: سطح سرمی پایین روی در کودکان بیش‌فعال دیده شده است.

از مشکلات کمبود روی دربدن، خشونت، کج‌خلقی، گریه‌های زیاد، نفرت و ناتوانی در تمرکز می‌باشد. و می‌توان اینگونه اختلالات را در بیش‌فعالی به کمبود روی نسبت داد.

از منابع غذایی روی، گوشت قرمز، ماکیان، جگر، پنیر، غلات کامل، لوبیای خشک، مغزها، محصولات سویا، شیر و محصولات لبنی را می‌توان نام برد.

آهن: کمبود آهن در بدنباعث عدم توجه و تمرکز کودک می‌شود. بعضاً دیده شده است که کودک بیش‌فعال دارای کم‌خونی فقر آهن باشد ولی هنوز کاملاً ثابت نشده است. و شاید فقط علائم مشابه در کم‌خونی فقر آهن و بیش‌فعالی وجود داشته باشد.

از منابع مهم آهن گوشت‌ها،بخصوص گوشت قرمز و دل و جگر و قلوه می‌باشد.

کلسیم: کمبود کلسیم می‌تواند،باعث بیش‌فعالی شود، یک رژیم دارای کلسیم بالا می‌تواند به این کودکان کمک کند.بنابراین مصرف لبنیات مهم است. موارد ضد و نقیض در این مورد وجود دارد و یکی از آن‌هاو مهم‌ترین آن، عدم مصرف شیر توسط گروهی از کودکان بوده است که باعث بهبودی نسبی بیش فعالی در آن‌ها شده است. بنابرین با در نظر گرفتن میزان کلسیم روزانه از طریق دیگر لبنیات، شیر را به مدت کوتاهی می‌توان حذف کرد. در صورت مشاهده شرایط مطلوب برای مدت بیشتری آنرا حذف می‌کنیم.

ویتامین های گروهB  : کمبود ویتامین‌های گروه B بخصوص B6 در این کودکان دیده شدهاست. از منابع این ویتامین‌ها گوشت‌ها، غلات، پوسته غلات می‌باشد.

منیزیوم: کمبود منیزیوم نیز در کودکان بیش‌فعال دیده شده است. مغزها، حبوبات، غلات آسیاب نشده و سبزیجات برگ تیره از منابع خوب منیزیوم هستند.

اسیدهای آمینه: در ادرار کودکان بیش‌فعال طی تحقیقی مقدار پیتید (ترکیب چند اسیدآمینه ) غیرطبیعی دیده شدهاست، افزایش این پیتیدها در خون می‌تواند باعث آسیب به مغز شود.

گلوتن: یکی از پروتئین‌های گندم گلوتن نام دارد. که دیده شده است افزایش آن باعث افزایش عوارض و مشکلات بیش‌فعالی می‌شود. و به نظر می‌رسد از مقدار گندم بصورت نان و یا غلات صبحانه کم کرد.

آلرژی غذایی: آلرژی غذایی در گذشته می‌تواند زمینه‌ساز بیش‌فعالی کنونی کودک باشد. آلرژی غذایی به شکر،شکلات، تخم‌مرغ، گندم، ذرت ، رنگ‌های غذا، طعم‌دهنده‌ها و افزودنی‌ها می‌تواند ازآن جمله باشند. به عنوان مثال شکر می‌تواند باعث افزایش آدرنالین در بدن شود.

برای پیشگیری یا درمان آلرژی غذایی بهتر است طی دو هفته ، تمام غذاهای دارای آلرژی حذف شود و پس از آن هردو روز درمیان این غذاها را به غذای کودک دارای آلرژی‌ غذایی اضافه کنیم تا پی به غذای موردنظر ببریم، و یا برعکس، تک‌تک را از ابتدا حذف کنیم تا غذای موردنظر مشخص شود.

توصیه‌های تغذیه‌ای دربیماری‌های روانی:

1.                  اطمینان از مصرف اسیدهایچرب (ودر صورت نیاز و نظر متخصص مکمل یاری)

2.                  عدم کاهش و محدودیت یکباره غذایی.(حتی در افراد چاق دارای بیش فعالی)

3.                  افزایش دریافت آنتی اکسیدان‌ها وتوجه به مقدار آنتی‌اکسیدان‌های رژیم (گوجه فرنگی و غیره)

4.                  توجه بهBMI افراد و ارزیابی وزن نسبتبه قد و سن و کاهش وزن منطقی

5.                  دریافت ویتامین‌ها ومنیرال‌ها از طریق سبزیجات و میوه‌جات

6.                  توجه به گروه های غذایی از طریق هرم غذایی

7.                  تنظیم برنامه غذایی مناسب(وعده‌های منظم، توجه به مقدار غذا در هر وعده، تعداد بالای وعده‌ها، افزایش مصرف آب و حذف بعضی از غذاها به قرار ذیل:

غذاها و مواد غذایی:بادام‌زمینی، تخم‌مرغ، شکلات، شکر، شیرینی‌‌جات، پنیر، گندم، سویا، گیلاس، آلبالو،توت‌فرنگی، کشمش، نوشابه، هلو، آلو، پرتقال، بیسکویت، سیب، توت، گوجه‌فرنگی، خیار،آدامس، سس‌ها، آبلیمو، کنسروها، مربا، ترشی‌جات، کمپوت‌ها، قهوه، چای، فلفل (دلمهو سبز)، نارنگی، غذاهای سرخ شده، فرآورده‌های لبنی، محدود شده (کلاً حذف نشود) شیرکاکائو، نسکافه، چیپس، کولا، و غذاهای حاوی سالیسیلات طبیعی (مغزها، چای، پنیرها،شکر، گوجه، گیلاس، زردآلو) و مصنوعی.

افزودنی‌های خوراکی: رنگ مصنوعی،موجود در غذا ها و تنقلات (پفک)

طعم‌دهنده‌های مصنوعی وطبیعی: وانیل و طعم‌های نعناع

شیرین کننده‌های مصنوعی:آسه سولفام ـ کا ، آسپارتام و ساکارولوز ( موجود در نوشابه ها، مواد قندی و تنقلات)

نگهدارنده‌ها:TBHQ، BHT وBHA و اسید بنزوئیک (بنزوات)موجود در کنسروجات و غیره

داروها: عدم مصرف آسپرین،دهان شویه‌ها، خمیردندان‌های با مزه‌های مصنوعی و رنگدانه‌دار (شاید خمیردندان‌هایژله‌ای از این دسته باشند.)

توجه به عوارض داروها:ریتالین، آمفتامین‌های (dexedrine , aderall) باعث کاهش اشتها، کاهشوزن، دردهای معده‌ای و شکمی و بی‌خوابی می‌شود که در توصیه‌های تغذیه‌ای می‌بایستبه این عوارض توجه کرد.