نینی سایت: شاید شما هم این تصویر را مخصوصا جلوی در مهدکودک‌ها یا مدارس بسیار دیده باشید: کودکی گریان و مضطرب که لباس مادر یا پدرش را چسبیده و با ترس و تردید به فضای مهد یا مدرسه نگاه می‌کند و حاضر نیست از والدینش جدا شده و به داخل آن برود. شاید نخستین فکری که به ذهن بعضی از ما برسد این باشد ک بچه لوس یا وابسته بزرگ شده و نباید توجهی به این دست رفتارهایش کرد. اما اگر واقعا به دنبال جواب این سوال باشیم که چرا بعضی از کودکان این رفتار را از خود بروز می‌دهند؟ ممکن است به وجود یک اختلال در آن‌ها برسیم؛ روانشناسان نام این عکس‌العمل کودکان را «اضطراب جدایی» گذاشته‌اند. در حقیقت این اضطراب جزو اختلالات اضطرابی است که خودش شامل انواع مختلفی از اختلالات است که هر یک به دلیلی بروز پیدا می‌کنند.
همانطور که از نام اختلال «اضطراب جدایی» بر می‌آید، این عارضه به ناتوانی کودک در مقابل جداشدن از والدین مخصوصا مادر مربوط می‌شود. اما کودکان بسیاری در ماه‌ها و سال‌های نخست زندگی به مادرشان وابسته‌اند، پس چطور می‌توان گفت که آیا دچار اختلال هستند یا نه؟
دکتر الهام روحی در این باره گفت: اضطراب جدایی می‌تواند به صورت هنجار (نرمال) و نابهنجار (بیماری) رخ دهد که وجه افتراق آن متناسب با سن کودک است.
این روانپزشک کودک و نوجوان توضیح داد: اختلالات اضطرابی جزو شایع‌ترین اختلالات در کودکی و نوجوانی محسوب می‌شوند و بیشتر از 10درصد از افراد در مقطعی از دوران رشدشان به این اختلالات دچار می‌شوند. البته این اختلالات انواع مختلفی نیز دارند که شامل: 1. اضطراب جدایی 2. وسواس 3. اضطراب منتشر(فراگیر) 4. اضطراب بعد از سانحه 5. هراس(فوبیا) است.
کودک شما هنجار است یا بیمار؟
دکتر الهام روحی درباره تفاوت‌های یک کودک نرمال با کودکی که دچار اختلال است، گفت: اضطراب جدایی هنجار، قبل از یک سالگی رخ می‌دهد؛ یعنی به طور دقیق‌تر در حدود 9 ماهگی آغاز می‌شود و تا 18 ماهگی به اوج خود می‌رسد و در حدود2/5 سالگی کاهش می‌یابد. در این حالت، هنجار نشان‌دهنده این است که کودک از اینکه از مادر یا مراقب اصلی‌اش دور می‌شود آگاه است و کاهش این اضطراب در حدود 2تا3 سالگی به آمادگی وی برای تحمل دوری از والدین و رفتن به مهدکودک منجر می‌شود.
او در ادامه تایید کرد: بروز این اضطراب به صورت گذرا در کودکانی هم که برای اولین بار وارد مدرسه می‌شوند، طبیعی و هنجار است ولی تداوم آن و نیز شدت زیاد آن احتمال تبدیل آن به اختلال را بیشتر می‌کند. به طوری که کودک مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، از رفتن به مدرسه امتناع می‌کند، موقع جدایی از والدین (به خصوص مادر) و دوری از خانه ترس و ناراحتی زیادی دارد. همچنین کودک از اینکه دور از خانه یا مادرش بخوابد امتناع می‌کند، ترس پایداری از تنها ماندن یا دور ماندن از والدین خود دارد و نگرانی شدیدی از گم شدن یا دزدیده‌شدن را اظهار می‌کند.
مشکلات جسمی اختلال اضطرابی
این روانپزشک درباره علائم جسمی این اختلال توضیح داد: کودکانی که دچار هر نوع اختلال اضطرابی می‌شوند مکررا از علائم جسمی مثل سردرد و دل درد شکایت دارد و ممکن است در زمان نزدیک به جدایی کابوس‌هایی با همین عنوان ببیند.
در این دسته از کودکان مشکلات خواب زیاد رخ می‌دهد. به این صورت که ممکن است باعث شود کودک نیاز داشته باشد که فردی کنارش بماند تا وی به خواب رود یا بخواهد در رختخواب والدینش بخوابد. این کودکان ممکن است ترس از تاریکی و نگرانی‌های خیالی و عجیب و غریب داشته باشند. معمولا این بچه‌ها از علائم جسمانی شکایت زیادی دارند؛ مثل تهوع، استفراغ و دل درد. اگر کودک کمی بزرگ‌تر باشد علائمی مثل تپش قلب، سرگیجه، احساس خفگی و ضعف دارد. از طرف دیگر این کودکان به تغییرات بدن‌شان خیلی حساس هستند و به راحتی اشک‌شان سرازیر می‌شود.
درمان جدایی
دکتر الهام روحی، روانپزشک کودک و نوجوان، در نهایت روش‌های درمانی برای کودکانی که دچار اختلال هستند را این طور توضیح داد: درمان اختلال اضطراب جدایی بعد از تشخیص بیمارگونه بودن اضطراب کودک توسط روانپزشک یا روانشناس بالینی صورت می‌گیرد و شامل روش‌های غیردارویی از جمله شناخت رفتار درمانی، آموزش خانواده و مداخلات هدفمند وابسته به مهارت‌های کودک؛ و همچنین درمان‌های دارویی شامل استفاده از داروهای SSRI می‌شود که تحت نظر روانپزشک و با صلاحدید او تجویز می‌شوند.
آموزش‌های خاص در زمینه رابطه والدین با کودک، تماس تدریجی با موضوع اضطراب برانگیز، تکنیک‌های آرام‌سازی، آموزش نحوه تشویق کودک برای حضور در مدرسه خود راهکارهای درمانی هستند. در نهایت مراجعه به متخصص در خصوص تشخیص و درمان هرچه سریع‌تر اضطراب جدایی در کودکان ضروری به نظر می‌رسد.
