چگونه گاز استریل چسبیده به بخیه را جدا کنیم؟ مراحل جدا کردن ایمن
چگونه گاز استریل چسبیده به بخیه را جدا کنیم؟ مراحل جدا کردن ایمن
مراقبت از زخم بخیه‌شده برای جلوگیری از عفونت و بهبود سریع‌تر اهمیت زیادی دارد. یکی از چالش‌ها چسبیدن گاز استریل به بخیه است که اگر به‌درستی جدا نشود، می‌تواند به زخم آسیب بزند یا بخیه را باز کند. در چنین شرایطی، مراجعه به کلینیک زخم یا پزشک در منزل بهترین گزینه است؛ اما اگر قصد دارید گاز را در خانه جدا کنید، ابتدا باید آن را با سرم یا آب ولرم مرطوب کرده تا نرم شود و بدون فشار جدا گردد. رعایت بهداشت، دقت در مراحل و مشورت با پزشک از نکات کلیدی این کار است. همراه ما باشید تا مراحل جدا کردن گاز استریل از زخم را آموزش دهیم.
چرا گاز استریل به بخیه می‌چسبد؟
چسبیدن گاز استریل به بخیه یکی از مشکلات رایجی است که در فرایند مراقبت از زخم‌ها رخ می‌دهد. این اتفاق معمولاً به‌دلایل طبیعی و ساده‌ای می‌افتد؛ اما اگر به‌درستی مدیریت نشود می‌تواند منجر به آسیب، درد یا حتی عفونت زخم شود. مهم‌ترین علل چسبیدن گاز استریل به بخیه عبارت است از:
- خشک‌شدن خون روی گاز: پس‌از بخیه، خون یا مایعات زخم ممکن است روی گاز بریزد و به‌مرور خشک شود. این خون خشک‌شده گاز را به بخیه‌ها می‌چسباند و جدا‌کردن آن را سخت و دردناک می‌کند.
- ترشحات زخم (سرم، چرک یا لنف): زخم‌هایی که درحالِ ترمیم هستند، ممکن است مایعاتی ترشح کنند. جذب‌شدن این ترشحات در بافت گاز و خشک شدنشان در تماس با هوا منجر به چسبندگی گاز به سطح زخم و بخیه می‌شود.
- تعویض دیرهنگام پانسمان: اگر گاز استریل بیش‌ازحد روی زخم باقی بماند احتمال خشک‌شدن ترشحات و چسبیدن آن به زخم افزایش پیدا می‌کند.
- استفاده از گاز نامناسب یا بی‌کیفیت: گازهایی که مخصوص زخم‌های بخیه‌شده نیستند یا قابلیت ضدچسبندگی ندارند، احتمال چسبیدنشان بیشتر است. گازهای ارزان‌قیمت یا غیرپزشکی ممکن است الیافشان به‌راحتی به زخم بچسبد و مشکلاتی را به وجود آورد. به‌گفتۀ وب‌سایت plastcareusa:
"Traditional cotton gauze pads bulk, while highly absorbent, often lacks a protective coating that prevents it from adhering to moist wound surfaces. In contrast, newer gauze types are designed with a silky, non-adherent layer that allows for easier removal without disturbing the wound bed."
«پدهای گاز سنتی از جنس پنبه که به‌صورت عمده تولید می‌شوند با وجود قدرت جذب بالا معمولاً فاقد پوشش محافظی هستند که از چسبیدن آن‌ها به سطح زخم مرطوب جلوگیری کند. در مقابل انواع جدیدتر گاز با لایه‌ای ابریشمی و غیرچسبنده طراحی شده‌اند که امکان جداسازی آسان‌تر را فراهم می‌کنند، بدون آنکه به بستر زخم آسیبی وارد شود.»
- نبود لایه محافظ مرطوب بین زخم و گاز: در برخی موارد برای جلوگیری از چسبیدن گاز لایه‌ای از پماد آنتی بیوتیک یا وازلین بین زخم و گاز قرار می‌دهند. اگر از این لایه استفاده نشود، تماس مستقیم گاز با بخیه احتمال چسبیدن آن را بالا می‌برد.
- فشار بیش‌ازحد گاز روی زخم: اگر گاز بیش‌ازحد محکم یا فشرده روی بخیه‌ها قرار بگیرد، باعث تماس بیشتر آن با ترشحات می‌شود و احتمال چسبندگی را افزایش می‌دهد.
خطرات جدا‌کردن نادرست گاز چسبیده به بخیه
جدا کردن گاز استریل چسبیده به بخیه بدون رعایت اصول بهداشتی می‌تواند روند بهبودی زخم را مختل کند. به همین دلیل، اغلب توصیه می‌شود از خدمات پزشک در منزل استفاده شود. در صورت جداسازی نادرست، احتمال بروز مشکلات زیر وجود دارد:
- آسیب به زخم در حال ترمیم: ممکن است پوست تازه جدا شده و روند ترمیم کند شود.
- باز شدن بخیه‌ها: گاز چسبیده ممکن است بخیه‌ها را بکشد یا باز کند.
- خونریزی مجدد: جدا کردن خشن گاز باعث تحریک زخم یا کنده‌شدن لخته می‌شود.
- افزایش خطر عفونت: ورود باکتری از طریق دست یا ابزار آلوده، زخم را در معرض عفونت قرار می‌دهد.
- ایجاد اسکار یا زخم جدید: جدا کردن نادرست ممکن است به پوست اطراف آسیب رسانده و جای زخم به‌جا بگذارد.
قدم‌به‌قدم: چگونه گاز استریل چسبیده به بخیه را به‌درستی جدا کنیم؟
زمانی که گاز استریل به بخیه می‌چسبد و به‌راحتی جدا نمی‌شود یا باید از خدمات ویزیت در منزل استفاده کنید یا با دقت و حوصله مراحلی که یک پزشک در منزل برای جدا کردن گاز طی می‌کند را به‌شکل اصولی طب کنید تا بدون آسیب‌زدن به زخم، باز‌شدن بخیه‌ها یا ایجاد عفونت بتوانید گاز استریل را جدا کنید. مراحل دقیق و ایمن جدا کردن گاز استریل از بخیه به‌شرح زیر است:
مرحله ۱: محیط و دست‌های خود را تمیز کنید
پیش‌از هر اقدامی دستان خود را با آب و صابون بشویید و خشک کنید. در صورت امکان از دستکش یکبار مصرف استریل استفاده کنید و مطمئن شوید که محیط اطراف (سطح میز، وسایل و ...) کاملاً تمیز هستند.
مرحله ۲: وسایل لازم را آماده کنید
برای جدا کردن گاز استریل از زخم نیاز به وسایلی دارید که یک پزشک در منزل هنگام طی‌کردن این فرایند از آن‌ها استفاده می‌کند. وسایلی مانند سرم شست‌وشوی استریل (نرمال سالین) یا آب جوشیده ولرم، گاز استریل خشک اضافی، پنبه یا پد استریل، قیچی پانسمان استریل، دستکش یکبار مصرف و حوله یا زیرانداز تمیز از اصلی‌ترین وسایل محسوب می‌شوند.
مرحله ۳: مرطوب‌سازی گاز چسبیده
با استفاده از یک سرنگ یا قطره‌چکان روی بخش چسبیده گاز مقداری سرم استریل یا آب ولرم بریزید و چند دقیقه صبر کنید تا پارچه گاز نرم شود. این مرحله بسیار مهم است؛ زیرا گاز خشک‌شده بدون مرطوب‌کردن سطح ممکن است بافت زخم را پاره کند.
مرحله ۴: جدا‌کردن آرام گاز استریل
پس‌از مرطوب‌شدن کامل گاز گوشه‌ای از آن را به‌آرامی و بدون کشیدن سریع بلند کنید. اگر هنوز مقاومت دارد، مجددا سرم بریزید و بیشتر صبر کنید. فراموش نکنید که به هیچ عنوان نباید گاز را به زور جدا کنید. می‌توانید از پنس استریل برای کنترل بهتر استفاده کنید.
مرحله ۵: بررسی وضعیت زخم
پس‌از جدا‌شدن کامل گاز به زخم نگاه کنید. اگر قرمزی شدید، ترشح چرکی، خونریزی یا علائم التهاب دیدید به‌سرعت با پزشک تماس بگیرید یا از خدمات ویزیت در منزل استفاده کنید. درغیراین‌صورت می‌توانید مرحله پاکسازی را ادامه بدهید.
مرحله ۶: تمیز‌کردن و خشک‌کردن اطراف زخم
با استفاده از پنبه یا پد استریل و مقداری سرم اطراف زخم را به‌آرامی پاک کنید. دقت کنید روی بخیه‌ها فشار وارد نشود. سپس با گاز استریل خشک پوست اطراف زخم را به‌آرامی خشک کنید.
مرحله ۷: پانسمان جدید انجام بدهید
از یک گاز جدید و تمیز برای پوشاندن زخم استفاده کنید. در صورت نیاز می‌توانید لایه‌ای نازک از پماد آنتی بیوتیک روی بخیه‌ها بزنید تا از چسبیدن مجدد گاز جلوگیری شود. گاز را با چسب زخم یا باند بدون فشار ببندید.
چه زمانی نباید خودمان گاز را جدا کنیم؟
در بسیاری از موارد جدا کردن گاز استریل چسبیده به بخیه را می‌توان در خانه و با رعایت اصول بهداشتی انجام داد؛ اما گاهی اوقات شرایطی به وجود می‌آید که خوددرمانی خطرناک است و باید یا حتماً به پزشک یا پرستار مراجعه کرد یا از خدمات ویزیت در منزل بهره برد. مهم‌ترین این موارد عبارت‌اند از:
- وجود ترشح چرکی یا بوی نامطبوع از زخم: اگر گاز پانسمان نشانه‌هایی از چرک، تغییر رنگ سبز یا زرد یا بوی بد داشت احتمال عفونت وجود دارد و باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط جدا کردن گاز ممکن است باعث گسترش عفونت شود.
- چسبیدن شدید گاز به بخیه با درد زیاد: اگر گاز کاملاً به بخیه چسبیده است و هرگونه تلاش برای جدا‌کردن آن باعث درد شدید یا خونریزی می‌شود، ادامه کار در منزل خطرناک است و نیاز به رسیدگی تخصصی دارد.
- وجود علائم التهاب شدید: اگر اطراف زخم به‌طور غیرعادی قرمز، متورم یا داغ شده است، ممکن است زخم عفونت کرده یا دچار التهاب شده باشد. در این حالت دستکاری زخم بدون نظارت متخصص توصیه نمی‌شود.
- باز‌شدن بخیه یا مشکوک‌بودن به آن: اگر هنگام تلاش برای برداشتن گاز متوجه شدید که بخیه‌ها شل شده‌اند، خط بخیه باز شده یا پوست از هم جدا شده است باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
- بیمار دارای شرایط خاص پزشکی باشد: در بیماران مبتلا به دیابت، اختلالات ایمنی، بیماری‌های قلبی یا زخم‌های مزمن دستکاری خودسرانه زخم می‌تواند پیامدهای جدی‌تری داشته باشد. در این موارد حتی برای تعویض پانسمان ساده نیز بهتر است از کمک افراد متخصص استفاده شود.
- نداشتن اطمینان یا تجربه کافی: اگر در خصوص انجام صحیح مراحل یا رعایت بهداشت مطمئن نیستید، مراجعه به پرستار یا پزشک گزینه‌ای امن‌تر است. ریسک اشتباه در چنین شرایطی می‌تواند عواقب جدی به‌همراه داشته باشد.
سخن پایانی
اگرچه جدا کردن گاز چسبیده به بخیه در خانه امکان‌پذیر است؛ اما نیازمند آگاهی، صبر و رعایت اصول بهداشتی است. هرگونه عجله یا سهل‌انگاری ممکن است باعث باز‌شدن زخم یا بروز عفونت‌های جدی شود. درصورتی‌که با درد شدید، ترشحات غیرعادی مواجه شدید یا شک کردید که بخیه شل شده است یا نه، حتماً از کمک افراد متخصص بهره بگیرید.
