کلاسهای بارداری و آمادگی برای زایمان

فلسفه زایمان طبیعی

اعتقاد بر این است که یک زایمان خوب و بدون مداخله، نیاز به عوامل متعدد دارد. عوامل موثر برای شروع لیبر (از شروع دردهای زایمانی تا تولد نوزاد لیبر نامیده می شود) و حفظ روند طبیعی آن و برقراری تعادل بین عملکرد هورمونهای زایمانی عبارتند از:
Power: یعنی کیفیت انقباضات زایمانی که باید مطلوب باشد و اگر شرایط و محیط به گونه ای باشد تا اضطراب و هیجان های منفی مادر کاهش پیدا کند و همچنین وضعیت بدنی مناسب گرفته شود ، قطعا کیفیت انقباض نیز بهتر خواهد شد.
Passage: یعنی مسیری که جنین باید توسط آن سفر خود را به سرانجام برساند، توانایی و وسعت لازم برای گذر او را داشته باشد. ابعاد لگن باید به مادر اجازه زایمان را بدهند که در اکثر مواقع باید تا زمان زایمان صبر کرد سپس مطمئن شد که آیا مسیر تنگ است یا نه. حین بارداری، بخصوص زمان زایمان از طریق ترشح هورمونها و اصلاح وضعیت توسط مادر این ابعاد بزرگتر می شود.
Passenger: وضعیت قرارگیری جنین در لگن نیز از عوامل موثر در خوشایند کردن زایمان است. خیلی مواقع وضعیت غیرمنطبق جنین با لگن باعث عدم پیشرفت زایمان است که غالبا تشخیص اشتباه تنگی لگن داده می شود.
Position: سه مورد یاد شده با اصلاح وضعیت حین بارداری و بخصوص در زمان زایمان توسط مادر از عوامل بسیار موثر در روند یک لیبر طبیعی است.
Policy: سیاست های بیمارستانی: قطعا سیاست های هر بیمارستان تاثیر بسیار زیادی در خوشایند کردن زایمان دارد. فضای اطاق زایمان (تاثیر رنگ درمانی را در روند زایمان فراموش نکنیم!) نوع برخورد کادر اتاق زایمان، نوع گفتارشان در این تجربه مهم مادر که سال های سال شاید تا آخرین روز حیاتش در ذهنش ثبت می شود و اثرات مثبت و منفی آن تاثیر مستقیم در پرورش و رشد کودکش دارد، انکارناپذیر است.
Psychoemotionam care: مراقبت های روانی - عاطفی، تاثیر بسیار زیاد در عملکرد طبیعی یک زایمان خوب دارند. از جمله این مراقبت ها:
provider: نقش همراه و یک حامی در اتاق زایمان سالهای سال است که مورد توجه محققان این امر قرار گرفته است و یکی از مهمترین عوامل در روند درست زایمان محسوب می گردد. چقدر خوب است که در کلاس های آمادگی برای زایمان در جلسات مربوط به روند زایمان از همراه نیز دعوت شود تا در زمان زایمان حامی مادر باشد.
نقش همراه در اطاق زایمان: تجارب و تحقیقات در سراسر دنیا حضور یک همراه را عاملی موثر در خوشایندسازی روند زایمان عنوان نموده اند.
اینکه این همراه همسر باشد یا شخص دیگر، به عوامل متعدد بستگی دارد و قطعا مادر است که باید شخص موردنظر را انتخاب کند. در خیلی موارد حضور همسر نه تنها باعث آرامش مادر در حین وضع حمل شده، بلکه اثرات روانی مطلوبی در نقش پدر شدن مرد نیز دارد.
در صورت حضور همسر در اتاق زایمان توصیه می گردد:
- در تمرینات تنفسی و آرام سازی مادر کمک کند.
- به مادر اطمینان دهد که همه چیز خوب پیش می رود.
زمانیکه خسته یا بداخلاق می شود او را درک کند و با او همدردی کن و حواس او را با ترفندهای مختلف پرت کند.
- حین انقباضات با گرفتن دست مادر و ماساژ به او کمک کند.
- از همه مهمتر در انتقال نیازهای او به کادر زایشگاه کمک کند.
Prayer: دعا کردن، تمرکز به تنفس، تصویرهای ذهنی مثبت ساختن، تمام این موارد ذهن را از درد منحرف می کند و با توجه به متناوب بودن درد زایمان، یعنی وجود استراحت بین دو انقباض، این روشها در کاهش درد بسیار موثر است. به مادر یاد می دهیم تا در هاله محافظ الهی خویش قرار گیرد و دریچه ذهنش را به هر عامل بیرونی مداخله گر منفی ببندد.
بدلیل ترشح اندروفین مادر حین دردهای زایمانی لایه های بدنی ظریفش بیدار می شود و شاید به همین دلیل است که "دعای زائو" می گیرد (ما را هم در آن لحظات الهی و عرفانی فراموش نکنید)

مرجع: کتاب خوشایند سازی زایمان (راهنمای کاربردی زایمان طبیعی) تالیف فیروزه روستا
مدرس بین المللی آمادگی برای زایمان طبیعی
لیبر و زایمان زمان ترشح هورمونهای متفاوت توسط مادر است. بنا به نظریه دکتر لیگین متخصص زنان و زایمان، جنین در یک لحظه ای معین بنا به دستور هیپوتالاموس متوجه رشد کافی اندامها می شود و این امر موجب تحریک هورمونهای زایمانی در مادر می شود و سفر پر پیچ و خم زایمان آغاز می گردد. این هورمونها عبارتند از:
Oxytocin
شناخته شده ترین هورمون زایمانی است که در اثر تحریک دهانه رحم و عضلات کف لگن و پرینه در طی مراحل زایمان ترشح می شود. که نه تنها باعث ایجاد انقباضات زایمانی می شود بلکه مادر را وارد دنیای مادری می کن، وی را از آنچه در بیرون می گذرد منفک و احساس آرامش را در وی ایجاد می کند. نام دیگر اکسی توسین، هورمون عشق است. هر جا صحبت از دوست داشتن باشد اکسی توسین حضور دارد. مثل خروج نوزاد، خروج جفت و خروج شیر. طی مراحل اول زایمان تحریک دهانه رحم بوسیله عضو نمایش موجب ترشح اکسی توسین و متعاقب آن انقباض رحمی می شود. پس اگر مادر در وضعیتی قرار گیرد که فشار وارده بر دهانه رحم بیشتر باشد دردها منظم تر و بهتر خواهد شد به همین دلیل پوزیشنهای upright (وضعیت های قائم) توصیه می شود. در مرحله دوم فشار به عضلات کف لگنی، واژن و پرینه است که موجب توشح اکسی توسین می شود.
البته تفاوت عمده که بین اکسی توسین صناعی و اکسی توسین که از هیپوفیز ترشح می شود این است که اکسی توسین صناعی (اصطلاحا به آن آمپول فشار گفته می شود) از سد خونی مغز عبور نمی کند و به گیرنده های مغزی متصل نمی شود. در نتیجه تاثیرات رفتاری ندارد. در ضمن استفاده از اکسی توسین صناعی جهت القا و تسریع لیبر به دلیل دائمی انفیوز شدن آن باعث تاثیرات سوء روی جنین و مادر می شود. شاید سیر لیبر کوتاه شود اما دردها فوق العاده شدید هستند و مادر فرصت تلفیق پیدا کردن با دردها را ندارد.
B.endrophin
مورفین طبیعی بدن که صد برابر بیشتر از مورفین صناعی اثر ضد درد دارد همزمان با ترشح اکسی توسین ضربانی مترشحه از هیپوفیز طی لیبر طبیعی دردها افزایش می یابد و متعاقب افزایش دردها اندروفین هم افزایش می یابد. اوج ترشح اندروفین در فاز ترازیشنال (آخر فاز فعال، در بخش مراحل مختلف زایمان توضیح داده خواهد شد) است که موجب توانایی مادر در تحمل دردهای شدید این مرحله می شود. ولی اکسی توسین صناعی انفوزیون شده و افزایش آدرنالین بر اثر ترس و درد و اضطراب مادر مانع ترشح هورمون اندروفین می شود.
Adrenalin
هورمون دیگری که در سیر لیبر نقش عمده ایفا می کند آدرنالین یا هورمون استرس است که در اثر اضطراب و ترس، گرسنگی، هیجان ، استرس ترشح می شود. ترشح آدرنالین نقش مهاری در ترشح اکسی توسین دارد. متاسفانه افزایش آدرنالین خیلی سریع صورت می گیرد و بالعکس خیلی میزان آن در خون خیلی کند کاهش می یابد. بنابراین نقش عوامل محیطی که بدان خواهیم پرداخت در سیر لیبر بسیار بسیار حائز اهمیت است.
Prolactine
که بدان هورمون مادری یا هورمون استقامت نیز گفته می شود حین یک زایمان بدون مداخله، خوشایند و آرام نیز شروع به ترشح می کند و کمک می کند تا مادر تجربه ای قدرتمند از زایمان خود داشته باشد و ارتباط نیز با خود نوزاد پیدا کند.



زایمان یک معجزه است. باید معتقد باشیم که دستگاه تولید مثل برای زایمان طبیعی طراحی شده است. خداوند همه این مقدمات را می چیند ولی چرا حین زایمان اختلال در ترشح هورمونهای یاد شده ایجاد می شود؟!
ایمن ترین روش زایمان شروع خودبخودی و ادامه روند طبیعی زایمان است. اصل مهم این است که تا موقعی که نیاز طبی وجود ندارد هیچگونه مداخله انجام نشود. Michael Odent معتقد است در زمان لیبر و زایمان بخش ابتدایی مغز فعال و درگیر است. که این امر کمک به ترشح هورمونهای زایمانی می کند. بنابراین شرایط اتاق زایمان را به گونه ای هموار کنیم که بخش نئوکورتکس مغز خاموش بماند و بخش ابتدایی آن فعال شود. نور، صدا و هیجان بخش نئوکورتکس مغز را فعال می کند. بنابراین باید شرایط عاطفی و روانی و همچنین جسمی مادر را به گونه ای مهیا کنیم تا پروسه فیزیولوژیک زایمان حفظ شود.
شرایط محیطی استرس زا شاما فضای لیبر نامطلوب، اظهار نظرهای کادر پزشکی - معاینه مکرر واژینال و هرگونه ترس و تهدید موجب افزایش ترشح آدرنالین می شود. اگر افزایش ترشح آدرنالین در فاز نهفته باشد یعنی زمانی که هنوز لیبر تثبیت نشده است موجب توقف و کندی دردها می شود. اگر لیبر تثبیت شده باشد (فاز فعال) افزایش آدرنالین موجب افزایش انقباضات در عضلات حلقوی تحتانی رحم می شود. جهت این انقباض بر خلاف جهت انقباضات عضلات طولی احم است. بنابراین دردها فوق العاده زیاد ولیپیشرفت در باز شدن دهانه رحم وجود ندارد. بنابراین برای اینکه عوامل هورمونی دخیل در امر زایمان بتواند موثر عمل کند باید استرسهای محیط را به حداقل رساند، مانند:
- حفظ حرمت خصوصی مادر
- تشویق به خالی کردن مثانه
- اجازه خوردن و آشامیدن (آشامیدن دم کرده پونه و زعفران و گل گاوزبان بصورت جرعه جرعه و همچنین خرما و مویز در فاصله دردها می تواند موثر باشد) به اندازه کافی عامل پیشرفت در مرحله اول زایمان انقباضات مناسب رحمی و در مرحله دوم زور زدن مادر است که هر دو نیازمند انرژی است. اگر مادر به اندازه کافی و به میل خود بنوشد و تناول کند، بازده کاری عضلات در طول زایمان افزایش خواهند یافت.
لازم به توضیح است که مادری وارد فاز فعال زایمان می شود که گرسنه نباشد. بنابراین حین فاز فعال نیاز مادر به مواد غذایی بسیار کم است ولی محدود کردنش نیز عوارضی را به همراه دارد. برای مثال در احادیث نقل شده از حضرت رسول اکرم (ص) که هنگام زایمان به مادران خرما بدهید.
- هنگام معاینه مادر با حالات چهره خود به مادر بازخورد مثبت داده شود و با او ارتباط چشمی، کلامی، شنوایی ایجاد شود.
- آموزش ریلکس کردن ماهیچه های ارادی ( در قسمت تن آرامی و زایمان توضیح داده خواهد شد)
- آموزش تکنینک های ذهنی تنفس جهت انحراف فکر از درد ( در بخش تنفس و زایمان توضیح داده خواهد شد)
- استفاده از توپ زایمان و گرمادرمانی و ماساژ برای کمک به چرخشهای لگنی و نزول جنین
استفاده از توپ زایمان همچنین باعث ترشح اندروفین لوکال و کاهش درد کمر نیز می شود. استفاده از گرمادرمانی یا دوش و یا حتی حوله و یک ظرف آب گرم و گذاشتن آن در ناحیه کمر، مخصوصا در فاز ترازیشنال می تواند آرامبخش باشد و در ضمن به دلیل سرد شدن پاها گرم کردن پاها با استفاده از جوراب یا کیف آب گرم نیز توصیه می شود.
یکی از انواع ماساژ کذاشتن کف هر دو دست به صورت عمود بر روی هم در منطقه کمری و فشار دادن این منطقه از ابتدا تا انتهای هر انقباض است.
- اگر مادر حین لیبر آزادی حرکت داشته باشد بطور ناخودآگاه وضعیت های مناسب را انتخاب می کند. شاید هیچ مادری حین لیبر در وضعیت نشسته که تمام وزن به طور مستقیم روی مهره های لگنی و کف لگن است قرار نمی گیرد.
- یکی از مباحث مهم در پیشرفت لیبر وضعیت مادر است. تاثیر وضعیت مادر در سیر زایمان از دو طریق اعمال می شود. یکی از طریق تاثیر بر میزان تحریک استخوانهای لگنی و دیگری در به کارگیری نیروی جاذبه زمین.
مرجع: کتاب خوشایند سازی زایمان
تالیف فیروزه روستا



انواع حرکتهای اصلاح وضعیت زایمان

انواع وضعیت های افقی ستون فقرات
۱- وضعیت سجده: (جاذبه ـ ) چرخش به عقب، کانترنوتاسیون
۲- وضعیت گربه: (جاذبه - ) چرخش به عقب، چرخش به جلو (لگن برای تغییر حالت بین دو وضعیت آزاد است) نوتاسیون/کانتونوتاسیون (استخوانهای لگن برای تغییر حالت بین دو وضعیت آزاد هستند)

انواع وضعیت های نشسته (جاذبه +)
تکیه به جلو یا عقب
۱- رانها نیمه خمیده: چرخش به عقب/چرخش به جلو (لگن برای تغییر حالت بین این دو وضعیت آزاد است) نوتاسیون/کانترنوتاسیون(استخوانهای لگن برای تغییر حالت بین این دو وضعیت آزاد است)

۲- رانها در وضعیت کاملا خمیده(نشستن بصورت چهارزانو و تکیه بر بالش رو به عقب): چرخش به عقب، کانترنوتاسیون

وضعیت چمباتمه
وضعیت چمباتمه با حمایت (جاذبه +): چرخش به عقب، کانترنوتاسیون


انواع وضعیت های قائم ( جاذبه +)
- رانها نیمه خمیده: جرخش به عقب/چرخش به جلو (لگن برای تغییر حالت بین این دو وضعیت آزاد است) کانترنوتاسیون/نوتاسیون (استخوانهای لگن برای تغییر حالت بین این دو وضعیت آزاد است)

شناخت این وضعیت ها از جنبه های زیر سودمند است:
۱- به منظور تجربه کردن این وضعیت ها در بدن (حین حاملگی و طی تمرینات پرینه)
۲- با شناخت تاثیرات آناتومیک این وضعیت ها بر لگن و احشای آن اجازه می دهد تا در ادامه بهترین وضعیت ممکن حین مراحل مختلف زایمان و تمرینات انتخاب شود.










پرینه و زایمان
زایمان طبیعی بهترین روش تولد یک انسان و ورود او از عالم رحم به عالم خاکی است ولی باید راه را برای این مسافر هموار کرد تا نه "راهدار" و نه "مسافر" آسیبی نبینند. عدم شناخت مسیر سفر این مسافر و آماده نبودن راهدار و راه و از همه مهمتر عدم آگاهی از توانبخشی راه (حفره زایمانی و ماهیچه های مربوط به آن) پس از زایمان موجب ایجاد عوارض جبران ناپذیری و در نتیجه ترس مادران از این روش زایمانی است.
خشت اول چون نهد معمار کج تا ثریا می رود دیوار کج
بنابراین برای پیشگیری از تمام عوارض و کاهش مداخلات پزشکی باید از ساختار اندامهای داخل لگن و چگونگی ارتقا سلامت آن حین بارداری و زایمان آگاهی کافی داشت تا اولا با انجام تمرینات مناسب و اصلاح وضعیت در همه دوران زندگی بخصوص در بارداری از ایجاد عارضه پیشگیری کرد و ساختار لگن و ماهیچه های آن را آماده زایمان نمود ثانیا بتوان تشخیص داد که آیا ساختار لگن اجازه زایمان طبیعی را به مادر می دهد و ثالثا با تشخیص روند سفر مسافر و انطباق راه (طبقات مختلف لگن) با حرکت مسافر و نهایتا اعمال زورهای زایمانی در زمان مناسب و در جای مناسب توسط مادر و همچنین توجه به توانبخشی عضلات لگن و لگن در دوره بعد زایمان به حفظ ساختار لگن زن دست یافت.
باید دانست که ماهیچه های لگنی شاید جزئی کوچک از بدن زن است ولی تاثیرگذار و تاثیرپذبر در کل بدن است(بدن فیزیکی، روانی، احساسی و ذهنی). بنابراین شناخت کافی از ساختار آناتومیک و عملکرد این عضو میتواند از بروز ضایعات در کوتاه مدت و دراز مدت پیشگیری کند.
آخرین مرحله زایمان یعنی خروج جنین است که خطر آسیب به پرینه را به همراه دارد و این در حالی است که دوره مذکور غالبا خیلی کوتاه می باشد. با وجود این می توان با آموزش تمرینات کف لگن حین بارداری و اصلاح وضعیت و رعایت چند نکته احتیاطی برای این مرحله آماده شد:
• ماساژ
طی ساعتهای پیش از خروج جنین، پرینه هنوز تحت کشش نیست. ماساژ دادن این منطقه برای انعطاف پذیر کردن می تواند مفید باشد.
روش ماساژ: با دو انگشت کنار هم، قسمتهای خارجی لبهای بزرگ، گرداگرد فرج را در جهت عقربه های ساعت ماساژ دهید. توصیه می شود این ماساژ از هفته ۳۷ بارداری با استفاده از یک روغن گیاهی و دستهای تمیز انجام شود.
• حمام کردن
این کار نیز قبل از مرحله خروج جنین کم و بیش قابل استفاده است. یک حمام با آب گرم/ولرم یا حتی استفاده از یک لگن آب گرم/ولرم به مدت یک ربع یا نیم ساعت، باعث سهولت انعطاف پذیری بافتها و رها شدن تمام عضلات بدن بخصوص پرینه می گردد.


• کمپرس با گرمای ملایم
حوله یا ملحفه ای را تا کرده، داخل آب گرم/ولرم قرار داده، کاملا بچلانید، یا همان پارچه را بصورت خشک، گرم کنید و طی لحظات درست قبل از خروج جنین (هنگام باز شدن به اندازه ۷-۸) روی پرینه بگذارید. گرما و رطوبت همان تاثیر وان آب گرم را دارند.
بدن مادر در هنگام زایمان
فرایند تولد نوزاد، هفته ها پیش از آنکه دردها توسط مادر احساس شود، شروع می شود. بدن مادر آرام آرام خود را برای زایمان آماده می کند. برخی از تغییرات محسوس و برخی دیگر ممکن است نامحسوس باشد. اگر مادر متوجه این تغییرات بشود، خواهد دانست که زایمانش نزدیک است. هرچند که لغت "نزدیک" می تواند جند روز و یا چند هفته طول بکشد.

- اولین این تغییرات، افزایش حجم خون در بدن است. یکی از علایم افزایش حجم خون می تواند ورم ملایم در بدن باشد (از آنجایی که هنگام زایمان مقداری خون از دست داده می شود بدن شروع به تولید بیشتر خون می کند. برای ایجاد به فضای بیشتری به منظور جا دادن این افزایش حجم خون ورم ایجاد می شود)
- اتفاق دیگر احساس انقباضات مامنظم Braxton Hicks است. این انقباضات برای آماده ساختن عضلات رحم بسیار مهم است (عضلات هر چه بیشتر بکار گرفته شوند قوی تر می شوند). این انقباضات نامنظم در واقع ورزشی برای عضلات رحم محسوب می شود که اکثر اوقات بدون درد است. فقط عضلات شکم سفت می شود که منجر به نرمی و کوتاهی دهانه های رحم نیز می گردد.
- ترشح آغوز یا شیر اولیه پیش از تولد نوزاد نیز نشانه ای از نزدیک شدن زمان زایمان است.
- به دلیل آزاد شدن پروستاگلاندین ( موادی که در ایجاد انقباض رحم تاثیر می گذارند) چند روز قبل از دردها معمولا اسهال ایجاد می شود. در مادرانی که زایمان اول را تجربه می کنندچند هفته قبل از شروع دردهای زایمانی جنین در داخل لگن پایین می آید و این امر ممکن است فشار زیادی بر روی مهبل و در نتیجه باعث درد در این ناحیه شود. البته به دلیل پایین آمدن سر جنین در لگن تنفس مادر راحت تر نیز می شود.
ممکن است ترشح مخاطی غلیظی نیز دفع گردد که این ترشح مخاطی در طول بارداری دهانه رحم را بسته و از جنین در برابر عفونت ها محافظت می کرده است. حین نرم و کوتاه شدن دهانه رحم این توده مخاطی از بین می رود.
حین تغییرات در دهانه رحم امکان دارد مقداری خون از مویرگهای کوچک پاره شده در دهانه رحم دفع گردد. البته اگر خونریزی زیاد باشد مراجعه به بیمارستان توصیه می شود.
درصورتیکه بدانید چه اتفاقی قرار است بیفتد زایمان می تواند بدون دردسر طی شود.
علیرغم پیشرفتهای باور نکردنی علم پزشکی هیچکس در واقع نمی داند چه علتی موجب شروع درد زایمان می شود. درد زایمان می تواند به دلیل محرکهایی که توسط جفت و یا حتی افزایش سطح مواد استروئیدی مانند در مادر و یا حتی عناصر بیوشیمیایی که توسط جنین تولید می شود آغاز گردد. بنابراین چون نمی دانیم درد زایمان چگونه آغاز می شود نمی توانیم زمان وقع آن را نیز دقیقا تعیین کنیم.
دردهای کاذب و دردهای واقعی
ممکن است پیش از دردهای زایمان واقعی، دردهای کاذب رخ دهد. این دردها:
- نامنظم هستند و با زمان بر شدت آنها افزوده نمی شود.
- هنگام تغییر وضعیت یا استراحت از بین می رود.
- دردها ناراحت کننده نیستند.
- بیشتر در ناحیه زیر شکم درد احساس می شود.

درد زایمان واقعی:
- منظم هستند و با زمان بر شدت آنها افزوده می شود و فاصله بین دردها کمتر می شود.
- حین تغییر وضعیت یا استراحت از بین نمی رود.
- در امتداد بالای شکم کشیده می شود. می تواند درد در ناحیه کمر متمرکز شود (در اینصورت توصیه می شود بیشتر در وضعیت سجده قرار گیرید)
- می تواند به همراه پارگی یا نشت کیسه آب (پرده های جنینی) باشد.
- گاهی تنها روش تشخیص دردهای زایمانی مراجعه به پزشک یا ماما و یا رفتن به بیمارستان از طریق معاینه داخلی و ثبت انقباضات زایمانی و تحت نظر قرار گرفتن برای چند ساعت می باشد.
بدانید که زمانیکه انقباض صورت می گیرد عضله رحم سفت شده و جنین را به سمت دهانه رحم هل می دهد. انقباض زایمانی اولا با درد همراه است ثانیا مابین هر دو انقباض یک دوره استراحت وجود دارد. یعنی رحم بعد از چند ثانیه که بین ۲۰ تا ۵۰ ثانیه طول می کشد کاملا نرم و بدون درد می شود که در ابتدا فاصله هر استراحت می تواند هر نیم ساعت باشد و هر قدر به زمان تولد نوزاد نزدیکتر شود فاصله بین دردها کمتر و بر شدت آن افزوده می گردد.
نکته: برای تشخیص انقباض زایمانی با نوک انگشت خود گونه و پیشانی خود را لمس کنید. تفاوت حسی این دو قسمت را مشاهده کنید. گونه نرم و پیشانی سفت است. حین یک انقباض زایمانی بالای رحم که بدان قله رحم نیز گفته می شود مثل پیشانی سفت و در زمان استراحت مثل عضله گونه نرم است.
در صورت مشاهده موارد زیر به پزشک یا مامای خو اطلاع داده یا به بیمارستان مراجعه کنید:
- فاصله انقباضها نزدیک به هم و شدت آن بسیار زیاد باشد یا اینکه استراحتی مابین انقباضها وجود نداشته باشد.
- به اندازه کافی حرکت جنین را احساس نکنید.
- کیسه آب پاره شده باشد. ممکن است مقدار مایع دفع شده کم یا با حجم زیاد باشد. در صورت پارگی کیسه آب ترجیحا به حالت ایستاده قرار نگیرید و یا به بیمارستان مراجعه کنید.
- خونریزی شروع شود.
تن آرامی در زایمان
اضطراب در روند دردهای زایمانی حلقه معیوب ایجاد می کند و مانع ترشح طبیعی هورمون های زایمانی می شود. توجه به آرامش روانی و خود مراقبتی حین لیبر ( مراحل مختلف زایمان تا تولد نوزاد) گامی موثر در راستای ارتقای سلامت مادر و نوزاد است. یکی از مهارتهایی که در طول زایمان تاثیر بسیار مفید دارد تکنیک ریلکسیشن یا تن آرامی است. این تکنیک یک ترفند روانی معجزه آساست و روشی جهت کاهش اضطراب که شامل یک سری تعلیمات و حرکاتی است که در راحت شدن از وضعیت هایی که کشش های عصبی ایجاد می کند موثر است.
در دنیای پر استرس امروز یادگیری این روش به اندازه یادگیری اصول کمک های اولیه لازم است. در دوران بارداری این تمرینات به مادر کمک می کند تا با شل کردن و کنترل عضلات دست پیدا کند تا بدین طریق باعث کاهش دردهای عصبی گردد و بر خستگی چیره شود و به یک خودآگاهی از بدن برسد و بدین ترتیب هماهنگی بین ذهن و بدن ایجاد می شود و ارتباط مادر و جنین عمیق تر می شود.
در زمان زایمان این تمرینات باعث کاهش گرفتگی عضلات می شود و از مصرف بیش از حد انرژی جلوگیری می کند. با شل کردن عضلات انقباضات رحمی تاثیر بیشتری خواهند داشت و زمان زایمان کم می شود و ترس کاذب از آن از بین می رود.
بطور کلی این روش باعث افزایش ترشح اندروفین و کاهش ترشح هورمونهای استرس می شود. کاهش اضطراب مادر را تبدیل به فردی متعادل، کارآمد، با کفایت و مهربان می کند که لازمه نقش مادری است.
با این روش ذهن آرام آرام به مرحله خاموشی و سکون می رسد. ذهن وقتی آرام باشد جسم همه مسوولیتها را به عهده می گیرد: تنفس و فشار خون و ترشح اسید معده کاهش می یابد و امواج آلفای مغز گسترش می یابد.
بدانید که این تکنیک خواب نیست. بلکه وضعیت فوق خودآگاهی است. در این حالت مغز خیلی خوب کار می کند ( این تکنیک روش درمانی است که از طرف سازمان جهانی بهداشت برای ارتقا کیفی سلامت پیشنهاد شده است)
مرحله بعد از relaxation پرورش دادن تمرکز، تخیل و تجسم و مثبت اندیشی در ذهن است. این تمرین حین بارداری و زایمان به مادر کمک می کند تا از موقعیت هایی که می ترسد یک تصویر زیبا و آرام در ذهن خود تجسم کند و به یک تمرکز درونی برسد.
اگر بتوانیم ذهن را کنترل کنیم همه چیز بدست می آوریم. انسان چیزی می شود که به آن می اندیشد. به چیزهایی که نمی خواهید فکر نکنید. زیرا جذب می شود! ما از نیوتن یاد گرفتیم که زمین جاذبه دارد، یکی از خاصیت های ذهن ما جاذبه است.
فکرهایی که در ذهن ما می آید قدرت جاذبه دارد. اگر در گرایشهای منفی باشیم ذهن به سمت منفی می رود. پس خلاف قانون جاذبه مثبت اندیشی نروید. مغز ما دارای توانمندیهای فوق العاده است. اگر کمی به درون برویم و بدان آگاه شویم کاملا قادریم دنیای اطراف خود را بدون ضرر و زیان به دیگران باب میل خود بسازیم.
ما هر چیزی را که بخواهیم بدان برسیم، اگر تصویرسازی کنیم، منتهی تصویری واضح، روشن و عقلایی، به آن می رسیم.
ای برادر تو همه اندیشه ای مابقی خود استخوان و ریشه ای
گر گل است اندیشه تو گلشنی ور بود خاری تو هیمه گلخنی
یک تمرین ساده:
در صورت بروز اضطراب حین لیبر، چشمان خود را ببندید. عضلات صورت خود را شل کنید. به تک تک عضلات صورت توجه کنید و لبخند بزنید و احساس کنید این لبخند در تمام صورت شما پخش شده است و ذهنا بگویید "صورت من می درخشد" و یک نفس عمیق بکشید. سپس آگاهی را معطوف کنید به کف پاها و احساس کنید آب گرم و ملایم از کف پاها وارد بدن یم شود و تک تک اعضای بدن را شستشو می دهد و سپس تنش ها و گرفتگی ها و افکار منفی از همان مسیر به طرف پایین برمی گردد و به طرف پاها رانده می شود و از کف پاها خارج می شود و سپس با بازدم عمیق چشمانتان را مثبت تر از همیشه باز کنید.

وقتی سعی کنید با تجارب حسی خود آشنا شوید سرعت فعالیت شما بصورت طبیعی کند می شود و در نتیجه به آرامش درونی می رسید و این آرامش تاثیر عمیقی بر اولین تجارب کودک نسبت به دنیای بیرون دارد.
مادران باردار حین بارداری بخصوص در زمان زایمان درون گراتر می شوند و راحت تر می توانند با تجارب حسی ظریف خود آشنا شوند. مادر در حین زایمان از دو کانال توسط نور الهی محافظت می شود. لایه روحی خودش و جنینش! و شاید به همین خاطر است که گفته می شود هر دعایی حین زایمان برآورده می شود!
تنفس در زایمان
از جمله روشهای مفید حین لیبر کنترل بر تنفس است. اکسیژن مهمترین ماده ای است که جنین و مادر حین لیبر به آن نیاز دارند. بهترین دوست مادر و جنین حین لیبر تنفس است. تنفس پل ارتباطی بین جسم و ذهن است. نه تنها تعادل بین گازهای خونی در مادر و جنین را تسهیل می کند، بلکه فکر مادر را نیز از درد منحرف می کند. مغز ما فقط قادر به گرفتن یک پیغام است. زمانیکه مادر، بخصوص حین انقباضها به نفسها متمرکز می شود، مانع انتقال سیگنالهای درد از مسیر طناب نخاعی به مغز می گردد.
بنابراین توصیه می شود که:
- آگاه به نفس هایتان باشید. حین انقباض های زایمانی آگاه به ورود و خروج هوا از بینی شوید و سعی کنید نفسهایتان شکمی و عمیق شود (با هر دم شکم منبسط و با هر بازدم کمی منقبض می شود). هر زمان گرفتن دم شکمی برایتان مشکل شد، یک بازدم طولانی انجام دهید. دم خودبخود ایجاد می شود.
به تدریج زمانی فرا می رسد که دیگر دم و بازدم شکمی عمیق مشکل است. بنابراین توصیه می گردد دم ها را منقطع کنید. مثلا باشمارش ۳ دم یک بازدم عمیق، ۴ دم یک بازدم عمیق و ...
- می توانید این نوع تنفس را با یک تصویر ذهنی ایجاد کنید. مثلا دردها مانند یک موج آرام آب است و همراه با دم های منقطع این موج به قله های خود می رسد و همراه با بازدم موج تمام می شود.
- در مراحل پایانی (مرحله گذر) می توان آگاهی را معطوف به بازدم ها کرد. یعنی بدون توجه به دم، حین هر انقباض بازدمهای منقطع مثل فوت کردن شمع یا فوت کردن یک پر تصویری را با دهان نیمه بسته انجام داد.

بنابراین نکته بسیار مهم در تنفس ها آگاه ماندن به هر دم و بازدم است تا از این طریق ذهن نسبت به درد منحرف شود. در نتیجه پذیرش درد بیشتر و زمان آن کوتاهتر می شود.
- حین خروج جنین توصیه می شود اولا قبل از نیاز به زور، به هیچ وجه زور زده نشود ثانیا زور به صورت بازدم های کوتاه باشد تا فشار از روی پرینه برداشته شود و آسیب به ماهیچه های مذکور وارد نشود (رجوع شود به مراحل مختلف زایمان)