تنها کسی که می‌تواند به این سوال جواب دهد، خود شما هستید. البته این سوال، از آن سوال‌های سخت است. بعضی‌ها می‌گویند تصمیم در مورد داشتن فرزند دوم، حتی از داشتن اولی هم سخت‌تر است، چون حالا دیگر مسئله فقط داشتن یک بچه نیست بلکه تغییر دادن خانواده است. هر کودک جدیدی بر سبک زندگی‌تان، کار و درآمدتان، روابط فامیلی و دوستانه‌تان و البته روی کودک دیگرتان تاثیراتی دارد که قبل از تولد او باید به تمام این‌ها فکر کرده باشید. خیال نکنید زندگی با دو بچه، فقط دو برابر کردن همه سختی‌ها و شیرینی‌های زندگی با تک‌فرزند است؛ ماجرا خیلی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست. اگر از دیگران بپرسید، همه در مورد زمان بزرگ‌تر کردن خانواده ایده‌هایی دارند؛ از پزشکان و دانشمندان تا دوستان و همسایه‌های‌تان. این وسط شما می‌توانید تمام حرف‌ها را بشنوید، جوانب مثبت و منفی را بسنجید و دست آخر تصمیم خودتان را بگیرید.
فرزند دوم چه موقع؟
خیلی از والدینی که به فرزند دوم فکر می‌کنند، مسئله «اصلا آیا باید فرزند دومی داشت یا نه؟» را برای خودشان حل کرده‌اند و حالا درگیر حل مسئله «چه وقت باید دومی را بیاوریم؟» هستند. آنها به این فکر می‌کنند که چه فاصله‌ای بین بچه‌ها مناسب است؛ هم برای دو بچه و هم برای والدین‌شان.
محققان مختلف نتایج مختلفی را به دست آورده‌اند. در حالی که متخصصان زنان و زایمان می‌گویند برای بارداری دوم دست‌کم 2 تا 3 سال باید صبر کرد، بعضی تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد بهترین فاصله سنی بین دو کودک، کمتر از د2و سال است. با این حال والدین اغلب بی‌توجه به تمام این حرف‌ها کار خودشان را می‌کنند!
همه چیزهایی که محققان در مورد فاصله سنی ایده‌آل بین فرزندان می‌گویند کدام فاصله بهتر است؟
بین یک و نیم تا 5 سال: تحقیقات نشان می‌دهد فاصله کمتر از 18 ماه یا بیشتر از 5 سال بین دو بارداری، احتمال نارس بودن یا کم‌وزنی را در فرزند دوم بالا می‌برد. وقتی این فاصله خیلی کم باشد، ممکن است بدن مادر فرصت لازم برای تامین منابع تهی‌شده مواد مغذی و رفع استرس‌های بارداری اول را نداشته است. وقتی فاصله خیلی زیاد می‌شود، باروری زن پس از یک بارداری کاهش می‌یابد.
بین 2 تا 10 سال: یک تحقیق دیگر نشان می‌دهد اگر بعد از تولد اولین فرزند 18 تا 23 ماه صبر کنید و بعد برای بارداری بعدی اقدام کنید، بهترین شرایط را برای سلامت نوزاد جدید تدارک دیده‌اید. این محققان می‌گویند نوزادانی که در کمتر از 6 ماه پس از تولد فرزند قبلی بارور شده‌اند، به احتمال 40 درصد نارس یا کم‌وزن خواهند بود. این تحقیق همچنین نشان می‌دهد فاصله سنی بیشتر از 10 سال هم همین تاثیر را دارد.
بین 2 تا 3 سال: یک تحقیق معتبر در دانشگاه کالیفرنیا امریکا نشان می‌دهد فاصله سنی 24 تا 35 ماه، از نظر پزشکی بهترین فاصله برای سلامت هر دو فرزند و مادر است.
کمتر از یک سال یا بیشتر از 4 سال: یک پژوهش خانوادگی نشان می‌دهد فاصله کمتر از یک سال یا بیشتر از 4 سال، برای ارتباط کودکان با والدین‌شان، رقابت بین فرزندان و عزت نفس هر یک، بهترین فاصله است. کودکان زیر یک سال، احساسی در مورد وضعیت منحصر به فرد خودشان ندارند، در نتیجه کمتر پیش می‌آید که با حضور یک تازه وارد مشکلی داشته باشند. همچنین بچه‌هایی که بیشتر از 4 سال دارند، فرصت کافی را برای لذت بردن از توجه خاص والدین داشته‌اند و زندگی و شخصیت خودشان را شناخته‌اند.
فرزند دیگرتان چند سالش است؟
هیچ جواب درست یا غلطی وجود ندارد. هرچند که تحقیقات علمی چیزهای مختلفی می‌گویند اما شاید شما هیچ مشکلی با این که دومی را یک هفته بعد از تولد اولی باردار شوید، نداشته باشید. بعضی‌ها دوست دارند هرچقدر که می‌شود صبر کنند، این طوری کودک شما کلی وقت برای تنها بودن با شما دارد و حتی می‌تواند در مورد داشتن بچه دوم نظر هم بدهد. بعضی‌های دیگر می‌گویند بچه‌های با فاصله سنی زیاد، در واقع دو تک‌فرزند هستند و هیچ وقت هم‌بازی هم نمی‌شوند و در دو دنیای متفاوت زندگی می‌کنند. با فاصله سنی کم دیگر لازم نیست نصف عمرمان را به بچه‌داری بگذرانیم و همه‌چیز در چند سال تمام می‌شود. مادرهای مختلف، حرف‌های متفاوتی دارند. بعضی‌ها از داشتن دو فرزند با فاصله زیاد راضی‌اند:« 2 پسر من 5 سال فاصله سنی دارند. من فکر میکنم این فاصله عالی است. وقتی پسر اولم به خوبی نیازهای اولیه مثل دستشویی رفتن و لباس پوشیدن و بازی کردن را یاد گرفته بود، پسر دومم به دنیا آمد. هرچند آنها زیاد با هم بازی نمی‌کنند، اما پسر اولم خیلی خوب از برادر کوچکش مراقبت می‌کند.»
بعضی‌های دیگر از فاصله سنی کم فرزندان‌شان راضی نیستند: «دو فرزند من دو سال اختلاف سنی دارند. من فکر میکنم هر چه فرزند اول بزرگ‌تر باشد، بهتر است، برای این که آن وقت مستقل‌تر شده است و می‌تواند از نظر احساسی و فکری با نوزاد جدید کنار بیاید. شاید بهتر بود فاصله سنی بیشتری بین دو فرزندم می‌گذاشتم. به خصوص رسیدگی به دو بچه که هر دو پوشک می‌شوند و نیازهای فیزیکی زیادی دارند، واقعا برایم سخت است. من که پیش از این حتی سر فرزند بزرگم داد هم نزده بودم، در این مدت به خاطر فشار زیاد دو سه بار کتک‌اش زده‌ام و فوری هم پشیمان شده‌ام.»
اما بعضی‌ها از فاصله سنی کمتر از این هم راضی‌اند: «3 فرزند من هر کدام حدود یک سال و نیم با هم فاصله دارند. هرچند وقتی هر 3 نوزاد بودند، بزرگ کردن آنها واقعا سخت بود، اما از برخی لحاظ فوق‌العاده بود. 3-2 سال سختی کشیدم، اما بعد از دست عوض کردن پوشک و آروغ گرفتن برای همیشه راحت شدم. حالا آنها به راحتی هم‌بازی هم می‌شوند و خیلی ارتباط نزدیکی با هم و با من دارند. انگار که من یکی از بچه‌های خانواده هستم!»
چند سال‌تان است؟
خوب یا بد، سن والدین و به خصوص مادر برای بچه‌دار شدن مهم است. اگر دیر ازدواج کرده‌اید و اولین بچه را هم دیر به دنیا آورده‌اید، شاید فرصت زیادی برای ایجاد فاصله سنی بین 2 فرزندتان نداشته باشید. سن بیشتر از 35 سال برای مادران، احتمال بارداری خطرناک را زیاد می‌کند. اگر فرزند اول‌تان را در 32 سالگی به دنیا آورده‌اید، شاید بهتر باشد دومی را 3-2 سال بعد بیاورید یا به کلی قید فرزند دوم را بزنید. اما اگر زیر 30 سال هستید و مشکلی هم از نظر سلامت باروری ندارید، می‌توانید راحت‌تر در مورد اختلاف سنی فرزندان‌تان فکر کنید. در مورد سن بچه‌دار شدن با فرزندتان هم مشورت کنید. برای خیلی از مادر و پدرها اختلاف سنی با بچه‌های‌شان مهم است.
وضعیت مالی شما چطور است؟
بله، این درست است که پول همه چیز نیست، اما مطمئنا وقتی خانواده شما بزرگ‌تر شود، خرج‌تان هم بیشتر می‌شود. در شماره 32 شهرزاد یک پرونده در مورد هزینه‌های بارداری بود که می‌توانید به آن مراجعه کنید و این تازه فقط هزینه‌های بارداری است. خودتان می‌دانید که هزینه خورد و خوراک مادر شیرده یا شیر خشک نوزاد، پوشک، مراجعه به پزشک و خدای نکرده بیماری‌های احتمالی، لباس و چیزهای دیگر، چقدر زیادند. به یاد بیاورید که با تولد فرزند اول‌تان چقدر به بودجه خانوادگی‌تان اضافه کرده‌اید و پیش‌بینی کنید که تقریبا همان مقدار را (با احتساب تورم!) باید اضافه کنید. یک چیز دیگر هم هست، این که اگر شما دوباره به سر کار برگشته باشید و درآمدتان را به زندگی اضافه کرده باشید، دوباره برای مدتی خانه‌نشین می‌شوید و حتی ممکن است این بار نتوانید ظرف 6 ماه (مرخصی زایمان) دوباره به کار برگردید، یا مجبور باشید به یک کار پاره‌وقت رضایت بدهید. آیا شما می‌توانید با کسر درآمد خودتان زندگی کنید یا سر کار برگردید و هزینه‌های مهدکودک فرزند دوم را هم بپردازید؟
فرزند دیگر چطور زندگی شما را تغییر خواهد داد؟
مدتی بعد از تولد فرزند اول لازم است تا زندگی شما دوباره در یک وضعیت روتین دل‌نشین قرار بگیرد. آیا شما یک روش خاص تربیتی برای خودتان تعریف کرده‌اید؟ آیا بالاخره در خانه شما همه می‌توانند شب را تا صبح راحت بخوابند؟ شاید به جایی رسیده‌اید که دیگر شما و همسرتان وقت کافی برای همدیگر دارید. ممکن است شما دوباره به کار برگشته باشید و آن را خیلی دوست داشته باشید. این‌ها معیارهای مهمی برای فکر کردن به فرزند دوم هستند. حواس‌تان باشد، یک نوزاد جدید می‌تواند همه این شرایط را عوض کند. رسیدگی به نیازهای یک نوزاد کلی انرژی و زمان لازم دارد (یادتان که نرفته؟) و تازه فرزند اول‌تان هم باید با حضور یک خواهر یا برادر جدید کنار بیاید که بخش زیادی از این آمادگی را شما باید ایجاد کنید. ممکن است با تولد فرزند دوم، رفتارهای فرزند اول‌تان هم عوض شود (کمی لجبازی و یک‌دندگی و حسودی خیلی طبیعی است) و هرچقدر هم خسته باشید، نباید رفتارتان را با اولی تغییر دهید تا او فکر کند که دیگر دوستش ندارید! چیزهای دیگری هم هست؛ مثل ارتباط شما با دوستانی که بچه ندارند و خانواده‌های پر از بچه‌های ریز و درشت یا تعداد هم‌بازی‌هایی که فرزند اول‌تان دارد. بیشتر فکر کنید چیزهای بیشتری هم به ذهن‌تان می‌رسد.
فرزند دوم چه موقع؟
خیلی از والدینی که به فرزند دوم فکر می‌کنند، مسئله «اصلا آیا باید فرزند دومی داشت یا نه؟» را برای خودشان حل کرده‌اند و حالا درگیر حل مسئله «چه وقت باید دومی را بیاوریم؟» هستند. آنها به این فکر می‌کنند که چه فاصله‌ای بین بچه‌ها مناسب است؛ هم برای دو بچه و هم برای والدین‌شان.
محققان مختلف نتایج مختلفی را به دست آورده‌اند. در حالی که متخصصان زنان و زایمان می‌گویند برای بارداری دوم دست‌کم 2 تا 3 سال باید صبر کرد، بعضی تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد بهترین فاصله سنی بین دو کودک، کمتر از د2و سال است. با این حال والدین اغلب بی‌توجه به تمام این حرف‌ها کار خودشان را می‌کنند!
همه چیزهایی که محققان در مورد فاصله سنی ایده‌آل بین فرزندان می‌گویند کدام فاصله بهتر است؟
بین یک و نیم تا 5 سال: تحقیقات نشان می‌دهد فاصله کمتر از 18 ماه یا بیشتر از 5 سال بین دو بارداری، احتمال نارس بودن یا کم‌وزنی را در فرزند دوم بالا می‌برد. وقتی این فاصله خیلی کم باشد، ممکن است بدن مادر فرصت لازم برای تامین منابع تهی‌شده مواد مغذی و رفع استرس‌های بارداری اول را نداشته است. وقتی فاصله خیلی زیاد می‌شود، باروری زن پس از یک بارداری کاهش می‌یابد.
بین 2 تا 10 سال: یک تحقیق دیگر نشان می‌دهد اگر بعد از تولد اولین فرزند 18 تا 23 ماه صبر کنید و بعد برای بارداری بعدی اقدام کنید، بهترین شرایط را برای سلامت نوزاد جدید تدارک دیده‌اید. این محققان می‌گویند نوزادانی که در کمتر از 6 ماه پس از تولد فرزند قبلی بارور شده‌اند، به احتمال 40 درصد نارس یا کم‌وزن خواهند بود. این تحقیق همچنین نشان می‌دهد فاصله سنی بیشتر از 10 سال هم همین تاثیر را دارد.
بین 2 تا 3 سال: یک تحقیق معتبر در دانشگاه کالیفرنیا امریکا نشان می‌دهد فاصله سنی 24 تا 35 ماه، از نظر پزشکی بهترین فاصله برای سلامت هر دو فرزند و مادر است.
کمتر از یک سال یا بیشتر از 4 سال: یک پژوهش خانوادگی نشان می‌دهد فاصله کمتر از یک سال یا بیشتر از 4 سال، برای ارتباط کودکان با والدین‌شان، رقابت بین فرزندان و عزت نفس هر یک، بهترین فاصله است. کودکان زیر یک سال، احساسی در مورد وضعیت منحصر به فرد خودشان ندارند، در نتیجه کمتر پیش می‌آید که با حضور یک تازه وارد مشکلی داشته باشند. همچنین بچه‌هایی که بیشتر از 4 سال دارند، فرصت کافی را برای لذت بردن از توجه خاص والدین داشته‌اند و زندگی و شخصیت خودشان را شناخته‌اند.
فرزند دیگرتان چند سالش است؟
هیچ جواب درست یا غلطی وجود ندارد. هرچند که تحقیقات علمی چیزهای مختلفی می‌گویند اما شاید شما هیچ مشکلی با این که دومی را یک هفته بعد از تولد اولی باردار شوید، نداشته باشید. بعضی‌ها دوست دارند هرچقدر که می‌شود صبر کنند، این طوری کودک شما کلی وقت برای تنها بودن با شما دارد و حتی می‌تواند در مورد داشتن بچه دوم نظر هم بدهد. بعضی‌های دیگر می‌گویند بچه‌های با فاصله سنی زیاد، در واقع دو تک‌فرزند هستند و هیچ وقت هم‌بازی هم نمی‌شوند و در دو دنیای متفاوت زندگی می‌کنند. با فاصله سنی کم دیگر لازم نیست نصف عمرمان را به بچه‌داری بگذرانیم و همه‌چیز در چند سال تمام می‌شود. مادرهای مختلف، حرف‌های متفاوتی دارند. بعضی‌ها از داشتن دو فرزند با فاصله زیاد راضی‌اند:« 2 پسر من 5 سال فاصله سنی دارند. من فکر میکنم این فاصله عالی است. وقتی پسر اولم به خوبی نیازهای اولیه مثل دستشویی رفتن و لباس پوشیدن و بازی کردن را یاد گرفته بود، پسر دومم به دنیا آمد. هرچند آنها زیاد با هم بازی نمی‌کنند، اما پسر اولم خیلی خوب از برادر کوچکش مراقبت می‌کند.»
بعضی‌های دیگر از فاصله سنی کم فرزندان‌شان راضی نیستند: «دو فرزند من دو سال اختلاف سنی دارند. من فکر میکنم هر چه فرزند اول بزرگ‌تر باشد، بهتر است، برای این که آن وقت مستقل‌تر شده است و می‌تواند از نظر احساسی و فکری با نوزاد جدید کنار بیاید. شاید بهتر بود فاصله سنی بیشتری بین دو فرزندم می‌گذاشتم. به خصوص رسیدگی به دو بچه که هر دو پوشک می‌شوند و نیازهای فیزیکی زیادی دارند، واقعا برایم سخت است. من که پیش از این حتی سر فرزند بزرگم داد هم نزده بودم، در این مدت به خاطر فشار زیاد دو سه بار کتک‌اش زده‌ام و فوری هم پشیمان شده‌ام.»
اما بعضی‌ها از فاصله سنی کمتر از این هم راضی‌اند: «3 فرزند من هر کدام حدود یک سال و نیم با هم فاصله دارند. هرچند وقتی هر 3 نوزاد بودند، بزرگ کردن آنها واقعا سخت بود، اما از برخی لحاظ فوق‌العاده بود. 3-2 سال سختی کشیدم، اما بعد از دست عوض کردن پوشک و آروغ گرفتن برای همیشه راحت شدم. حالا آنها به راحتی هم‌بازی هم می‌شوند و خیلی ارتباط نزدیکی با هم و با من دارند. انگار که من یکی از بچه‌های خانواده هستم!»
چند سال‌تان است؟
خوب یا بد، سن والدین و به خصوص مادر برای بچه‌دار شدن مهم است. اگر دیر ازدواج کرده‌اید و اولین بچه را هم دیر به دنیا آورده‌اید، شاید فرصت زیادی برای ایجاد فاصله سنی بین 2 فرزندتان نداشته باشید. سن بیشتر از 35 سال برای مادران، احتمال بارداری خطرناک را زیاد می‌کند. اگر فرزند اول‌تان را در 32 سالگی به دنیا آورده‌اید، شاید بهتر باشد دومی را 3-2 سال بعد بیاورید یا به کلی قید فرزند دوم را بزنید. اما اگر زیر 30 سال هستید و مشکلی هم از نظر سلامت باروری ندارید، می‌توانید راحت‌تر در مورد اختلاف سنی فرزندان‌تان فکر کنید. در مورد سن بچه‌دار شدن با فرزندتان هم مشورت کنید. برای خیلی از مادر و پدرها اختلاف سنی با بچه‌های‌شان مهم است.
وضعیت مالی شما چطور است؟
بله، این درست است که پول همه چیز نیست، اما مطمئنا وقتی خانواده شما بزرگ‌تر شود، خرج‌تان هم بیشتر می‌شود. در شماره 32 شهرزاد یک پرونده در مورد هزینه‌های بارداری بود که می‌توانید به آن مراجعه کنید و این تازه فقط هزینه‌های بارداری است. خودتان می‌دانید که هزینه خورد و خوراک مادر شیرده یا شیر خشک نوزاد، پوشک، مراجعه به پزشک و خدای نکرده بیماری‌های احتمالی، لباس و چیزهای دیگر، چقدر زیادند. به یاد بیاورید که با تولد فرزند اول‌تان چقدر به بودجه خانوادگی‌تان اضافه کرده‌اید و پیش‌بینی کنید که تقریبا همان مقدار را (با احتساب تورم!) باید اضافه کنید. یک چیز دیگر هم هست، این که اگر شما دوباره به سر کار برگشته باشید و درآمدتان را به زندگی اضافه کرده باشید، دوباره برای مدتی خانه‌نشین می‌شوید و حتی ممکن است این بار نتوانید ظرف 6 ماه (مرخصی زایمان) دوباره به کار برگردید، یا مجبور باشید به یک کار پاره‌وقت رضایت بدهید. آیا شما می‌توانید با کسر درآمد خودتان زندگی کنید یا سر کار برگردید و هزینه‌های مهدکودک فرزند دوم را هم بپردازید؟
فرزند دیگر چطور زندگی شما را تغییر خواهد داد؟
مدتی بعد از تولد فرزند اول لازم است تا زندگی شما دوباره در یک وضعیت روتین دل‌نشین قرار بگیرد. آیا شما یک روش خاص تربیتی برای خودتان تعریف کرده‌اید؟ آیا بالاخره در خانه شما همه می‌توانند شب را تا صبح راحت بخوابند؟ شاید به جایی رسیده‌اید که دیگر شما و همسرتان وقت کافی برای همدیگر دارید. ممکن است شما دوباره به کار برگشته باشید و آن را خیلی دوست داشته باشید. این‌ها معیارهای مهمی برای فکر کردن به فرزند دوم هستند. حواس‌تان باشد، یک نوزاد جدید می‌تواند همه این شرایط را عوض کند. رسیدگی به نیازهای یک نوزاد کلی انرژی و زمان لازم دارد (یادتان که نرفته؟) و تازه فرزند اول‌تان هم باید با حضور یک خواهر یا برادر جدید کنار بیاید که بخش زیادی از این آمادگی را شما باید ایجاد کنید. ممکن است با تولد فرزند دوم، رفتارهای فرزند اول‌تان هم عوض شود (کمی لجبازی و یک‌دندگی و حسودی خیلی طبیعی است) و هرچقدر هم خسته باشید، نباید رفتارتان را با اولی تغییر دهید تا او فکر کند که دیگر دوستش ندارید! چیزهای دیگری هم هست؛ مثل ارتباط شما با دوستانی که بچه ندارند و خانواده‌های پر از بچه‌های ریز و درشت یا تعداد هم‌بازی‌هایی که فرزند اول‌تان دارد. بیشتر فکر کنید چیزهای بیشتری هم به ذهن‌تان می‌رسد.
