جفت
جفت در دوران بارداری نقش مهمی ایفا می‌کند. در این مقاله با کارکرد جفت، مشکلاتی که ممکن است بر آن تأثیر بگذارد و نحوه زایمان آن آشنا می شوید. اگر باردار هستید، ممکن است از خود بپرسید جفت دقیقا چیست، چه کاری انجام می‌دهد و چه عواملی می‌توانند بر آن تأثیر بگذارند. در اینجا نکات مهمی درباره این عضو حیاتی آورده شده است.
جفت چه کاری انجام می‌دهد؟
جفت عضوی است که در دوران بارداری در رحم تشکیل می‌شود. جفت از طریق ساختاری لوله‌ای به نام بند ناف به نوزاد در حال رشد متصل می‌شود. جفت از طریق بند ناف، اکسیژن و مواد مغذی را به نوزاد در حال رشد می‌رساند و مواد زائد را از خون نوزاد حذف می‌کند.
انواع وضعیت قرارگیری جفت
جفت می‌تواند در مکان‌های مختلفی قرار گیرد، اما چند مورد از رایج‌ترین مکان‌ها عبارتند از:
جفت خلفی: جفت در پشت دیواره رحم تشکیل می‌شود، جایی که تخمک بارور شده به آن متصل می‌شود.
جفت قدامی: جفت به دیواره جلوی رحم چسبیده است و جنین پشت آن رشد می‌کند.
جفت فوندال: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که جفت به دیواره بالایی رحم شما متصل شود.
جفت جانبی چپ/ راست: جفت به دیواره چپ یا راست رحم چسبیده است.
جفت به دیواره رحم متصل است؟
بیشتر مواقع، جفت به بالا، کنار، جلو یا پشت رحم متصل می‌شود. به ندرت ممکن است جفت در قسمت پایین‌تر رحم متصل شود. در این صورت، جفت ممکن است مسیر اتصال رحم به واژن را که به آن دهانه رحم گفته می‌شود، مسدود کند. اگر جفت نزدیک به دهانه رحم باشد، به آن جفت پایین (سر راهی) گفته می‌شود. اگر جفت به صورت جزئی یا کامل دهانه رحم را پوشش دهد، به آن جفت سرراهی می‌گویند.
چه عواملی بر سلامت جفت تأثیر می‌گذارند؟
عوامل مختلفی می‌توانند بر سلامت جفت تأثیر بگذارند، از جمله:
- سن فرد باردار: برخی شرایط که بر جفت تأثیر می‌گذارند در افراد مسن‌تر، به ویژه پس از سن ۴۰ سالگی، شایع‌تر هستند.
- پاره شدن کیسه آب قبل از زایمان: در دوران بارداری، نوزاد در حال رشد توسط لایه‌ای از بافت پر از مایع به نام کیسه آمنیوتیک احاطه و محافظت می‌شود. اگر کیسه نشت کند یا قبل از شروع زایمان پاره شود، به آن پاره شدن کیسه آب می‌گویند. این موضوع خطر مشکلات مرتبط با جفت را افزایش می‌دهد.
- فشار خون بالا: این حالت می‌تواند باعث شود که خون کمتری به جفت برسد.
- بارداری دوقلو یا چندقلو: بارداری چندقلو ممکن است خطر برخی شرایط مرتبط با جفت را افزایش دهد.
- شرایط لخته شدن خون: به طور معمول، خون برای کنترل خونریزی از بریدگی‌ها به صورت لخته در می‌آید، به این فرآیند لخته شدن می‌گویند. گاهی اوقات، لخته‌های خون در داخل بدن تشکیل می‌شوند و منجر به مشکلات پزشکی می‌شوند. شرایطی که باعث می‌شوند خون خیلی کم یا خیلی زیاد لخته شود، خطر برخی شرایط مرتبط با جفت را افزایش می‌دهند.
- جراحی‌های قبلی روی رحم: سزارین، جراحی برای برداشتن تومورهایی به نام فیبروم و سایر جراحی‌های رحم خطر برخی شرایط که بر جفت تأثیر می‌گذارند را افزایش می‌دهند.
- شرایط قبلی که جفت را تحت تأثیر قرار داده‌اند: داشتن اختلالات جفتی در بارداری های قبلی می تواند احتمال بروز اختلالات مجدد را افزایش دهد.
- مصرف مواد مخدر: برخی شرایط که می‌توانند بر جفت تأثیر بگذارند در افراد بارداری که سیگار می‌کشند یا کوکائین مصرف می‌کنند، شایع‌تر هستند.
- آسیب به ناحیه شکم: ضربه به ناحیه شکم احتمال جدا شدن جفت از رحم را افزایش می‌دهد. عوامل خطر شامل ضربه از تصادف رانندگی یا سقوط جدی هستند.
شایع‌ترین مشکلات و اختلالات جفت
- جدا شدن زودرس جفت: این حالت زمانی رخ می‌دهد که جفت قبل از زایمان به طور جزئی یا کامل از دیواره داخلی رحم جدا شود. با جدا شدن زودرس جفت، ممکن است نوزاد در حال رشد به اندازه کافی اکسیژن و مواد مغذی دریافت نکند. فرد باردار ممکن است درد در ناحیه پشت یا شکم و خونریزی از واژن داشته باشد. جدا شدن زودرس جفت می‌تواند منجر به یک وضعیت اورژانسی شود که در آن نیاز به زایمان زودرس نوزاد است.
- جفت سرراهی: این حالت زمانی رخ می‌دهد که جفت به صورت جزئی یا کامل دهانه رحم را پوشش دهد. جفت سرراهی در اوایل بارداری شایع‌تر است و ممکن است با رشد رحم خودبه‌خود بهتر شود. جفت سرراهی می‌تواند باعث خونریزی شدید واژینال در دوران بارداری یا زایمان شود. درمان بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله مقدار خونریزی، توقف خونریزی، سن بارداری و موقعیت جفت. اگر جفت سرراهی تا اواخر بارداری وجود داشته باشد، احتمالاً پزشک سزارین را توصیه خواهد کرد.
- جفت اکرتا: در بیشتر مواقع، جفت بعد از زایمان از دیواره رحم جدا می‌شود. اما در جفت اکرتا، قسمت یا تمام جفت به دیواره رحم به صورت محکم متصل می‌ماند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی و سایر قسمت‌های جفت به دیواره رحم نفوذ می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث خونریزی جدی در حین زایمان شود.
جفت چگونه خارج می‌شود؟
در زایمان طبیعی، جفت نیز اندکی پس از نوزاد خارج می‌شود. این حالت به عنوان مرحله سوم زایمان شناخته می‌شود. بعد از زایمان، شما همچنان انقباضات خفیفی خواهید داشت. پزشک ممکن است دارویی به نام اکسی‌توسین (آمپول فشار) را درخواست بدهد. این دارو کمک می‌کند انقباضات ادامه یابند و خونریزی پس از زایمان نوزاد کاهش یابد. پزشک همچنین ممکن است پایین شکم شما را ماساژ دهد. این کار باعث تحریک انقباض رحم و آزاد شدن جفت از طریق واژن می شود. ممکن است از شما خواسته شود برای زایمان جفت فشار بیاورید.
در زایمان سزارین، پزشک شما جفت را در حین انجام آن عمل از رحم شما خارج می‌کند.
علائم و نشانه‌های مشکلات جفتی چیست؟
اگر هر یک از علائم زیر را در دوران بارداری تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی از واژن، به ویژه اگر شدید باشد.
- درد در ناحیه شکم.
- درد در ناحیه پشت.
- انقباضات رحمی.
چگونه میشه خطر بروز مشکلات جفتی را کاهش داد؟
بیشتر مشکلات پزشکی مرتبط با جفت را نمی‌توان مستقیماً پیشگیری کرد. اما می‌توانید اقداماتی برای افزایش شانس داشتن یک بارداری سالم انجام دهید:
- به تمام معاینات روتین دوران بارداری خود بروید.
- با پزشک خود برای مدیریت هرگونه شرایط سلامتی مانند فشار خون بالا همکاری کنید.
- سیگار نکشید و مواد مخدر مصرف نکنید. اگر نیاز به کمک برای ترک دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
- اگر قصد دارید سزارین کنید، از پزشک خود درباره خطرات آن بپرسید.
اگر در بارداری قبلی خود دچار مشکلی مرتبط با جفت شده‌اید و قصد بارداری مجدد دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. از او درباره راه‌های کاهش خطر بروز دوباره آن مشکل سؤال کنید.
