جنین از طریق بند ناف به جفت متصل شده و از مادر تغذیه می‌کنه. در طول دوران بارداری، جفت عموماً در بخش بالای رحمه، اما گاهی اوقات جفت در بخش پایینی رحم قرار می‌گیره و می‌تونه دهانه رحم (سرویکس) که محل خروج جنین در زمان زایمانه رو به طور کامل یا ناقص مسدود کنه. این شرایط قرارگیری جفت به عنوان جفت سر راهی شناخته می‌شه.

علائم جفت سر راهی

در صورت وقوع این شرایط، در سه ماهه آخر بارداری ممکنه خونریزی از واژن رخ بده که معمولاً بدون درده. این خونریزی بی درد با حجم زیاد و به رنگ قرمز روشن شروع و اغلب از هفته بیست و هشتم بارداری آغاز می‌شه. این خونریزی برای جنین عوارضی نداره، مگر اینکه عملکرد جفت مختل بشه.

علت خونریزی در این موارد، گشاد شدن دهانه رحم در سه ماهه سوم بارداریه و در نتیجه جفت دچار خونریزی می‌شه. اگر جفت در نیمه اول بارداری در قسمت پایینی رحم قرار داشته باشه، در بیشتر موارد با پیشروی بارداری و بزرگ شدن رحم، جفت به سمت بالا کشیده می‌شه. در صورت وجود جفت سر راهی باید از فعالیت بدنی سنگین و همچنین نزدیکی جنسی با همسر خودداری کرد.

روش زایمان در موارد جفت سرراهی

در سه ماهه آخر بارداری، اگر مادر خونریزی داشته باشه، دو تشخیص احتمالی وجود داره: 1. جفت سر راهی 2. جدا شدن زودرس جفت.

در این موارد، مادر باید بلافاصله به بیمارستان منتقل بشه. در صورت وجود جفت سر راهی، به خصوص اگر بارداری در هفته سی و هفتم به بعد همراه با خونریزی شدید باشه، سزارین انجام می‌شه. اما اگر قبل از هفته سی و هفت بارداری باشه، برای بهبود رشد ریه جنین، مادر کورتیکواستروئید دریافت می‌کنه و سپس سزارین انجام می‌شه. در صورتی که خونریزی متوقف و وضعیت مادر و جنین مطلوب باشه، می‌توان تا هفته سی و هفتم منتظر ماند.

در صورتی که جفت سر راهی دهانه رحم رو به طور کامل مسدود کنه (حتی در صورت عدم خونریزی)، سزارین تنها راه حله ممکنه. اگر سزارین به دلایلی امکان‌پذیر نباشه، در مواردی که جفت سر راهی کامل نیست، ممکنه از فورسپس (استفاده از وسایل کمکی برای خروج نوزاد) در زایمان طبیعی (وقتی سر نوزاد پایینه) استفاده بشه. همچنین، در شرایطی که پای نوزاد پایین قرار داره، نگرانی درباره آسیب به لگن نوزادهم  وجود داره.

عوارض جفت سرراهی

جفت سر راهی ممکنه باعث بروز عوارض زیر بشه:

1. خونریزی شدید برای مادر: جفت سر راهی می‌تونه منجر به خونریزی شدید از دهانه رحم بشه که نیاز به مداخله فوری داره و می‌تونه خطرات جدی برای سلامت مادر رو به همراه داشته باشه.
2. شوک ناشی از دست دادن خون: خونریزی عمده ممکنه باعث دست دادن خون زیاد بشه که منجر به شوک و عدم تأمین کافی خون به اعضای بدن مادر می‌شه.
3. ناراحتی جنین از کمبود اکسیژن: خونریزی و خطر از دست دادن خون می‌تونه باعث کاهش تامین اکسیژن به جنین و باعث ناراحتی و مشکلات سلامتی در جنین بشه.
4. زایمان زودرس: در برخی موارد، جفت سر راهی ممکنه باعث زایمان زودرس بشه؛ همچنین ممکنه باعث بروز خطرات و مشکلات سلامتی جدی برای کودک متولد شده بشه.
5. خطرات سلامتی برای کودک: اگر زایمان زودرس رخ بده، ممکنه کودک با مشکلات سلامتی مرتبط با تولد پیش از موعد به دنیا بیاد، از جمله مشکلات تنفسی، عدم کمبود اکسیژن، مشکلات تغذیه و عدم رشد سالم.
6. زایمان سزارین اورژانسی: در برخی موارد، جفت سر راهی به حدی جدی و خطرناک می‌شه که نیاز به انجام سزارین اورژانسی داره و این مداخله جراحی نیز خطرات و عوارض خود رو داره.
7. هیسترکتومی (برداشتن رحم): در صورتی که جفت نتونه از پوشش رحم جدا بشه، ممکنه نیاز به هیسترکتومی (برداشتن رحم) باشه، که عمل جراحی جدی بوده و تأثیرات طولانی ‌مدتی روی سلامت زن داره.
8. از دست دادن خون برای کودک: در شرایط جفت سر راهی و خونریزی شدید، کودک متولد شده ممکنه با کمبود خون مواجه بشه که نیاز به مداخلات تزریق خون و مراقبت‌های خاص داره.

نتیجه گیری؛
جفت سر راهی یک وضعیت نادر و خطرناک در بارداریه که می‌تونه عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشه. این شرایط ممکنه با خونریزی شدید، خطرات سلامتی برای مادر، زایمان زودرس، ناراحتی جنین از کمبود اکسیژن، زایمان سزارین اورژانسی و حتی نیاز به هیسترکتومی، همراه باشه. به دلیل خطرات جدی مرتبط با جفت سر راهی، تشخیص و مداخله سریع و مؤثر ضروریه. در صورت بروز خونریزی شدید یا علائم مرتبط با جفت سر راهی، مادر باید به بیمارستان منتقل بشه و تحت مراقبت و درمان حرفه‌ای قرار بگیره تا خطرات جدی به حداقل رسیده و سلامتی مادر و جنین حفظ بشه.