ورود عضو سوم به خانواده، همیشه با حال و هوایی خاص همراه است، اشتیاقی که پدر و مادر برای سه نفره شدن جمع صمیمی‌شان دارند. این در حالی است که وقتی قرار است این خانواده سه نفره برای بار دوم پذیرای نورسیده‌ای شوند داستان کمی متفاوت خواهد بود.
نه اینکه والدین دیگر اشتیاق چندانی نداشته‌باشند بلکه این بار انتظار آنان تا حدی آمیخته با دل‌نگرانی‌هایی است که دلیل آن رفتار‌ها و واکنش‌های نخستین فرزند خواهد بود. زیرا در چنین وضعی بیشتر اوقات فرزند بزرگ‌تر به نوزادی که قرار است به جمع خانواده اضافه شود و بخشی از توجهاتی را که به او می‌شود به خود اختصاص دهد، حسادت می‌کند.
بنابراین نحوه برخورد با فرزندی که در انتظار خواهر یا برادر خود است، موضوعی است که نباید از آن غافل شد. اینکه بهتر است چگونه با وی برخورد کرد تا او را برای ورود عضو جدید بدون کمترین حساسیتی آماده کرد؟ موضوعی است که فریده میرزایی، روان‌شناس بالینی در گفت‌و‌گو با «حمایت» به آنها اشاره می‌کند.
گاهی اوقات والدینی که تا چند هفته یا چند ماه دیگر قرار است صدای گریه‌های فرزند دوم در خانه‌شان بپیچد، مشاهده می‌کنند که دختر یا پسرشان به تدریج رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد. در این صورت پدر و مادر باید بدانند که علت چنین واکنش‌هایی درخواست پنهان وی برای جلب محبت، توجه و نگرانی ازقسمت کردن علاقه و محبت آنان است. این رفتار از زمانی که وی در جریان به دنیا آمدن خواهر یا برادر خود قرار می‌گیرد ممکن است بروز کند.
به عبارتی از نخستین ماه‌های تولد این امکان وجود دارد که ما شاهد تغییر رفتارهای عضو سوم خانواده باشیم. پس توصیه می‌کنم با توجه به سنی که فرزندتان در آن قرار دارد و توانایی درک و بسط موضوعات توسط وی، کمی از محاسن داشتن هم‌بازی و خواهر یا برادر برای او توضیح دهید. همچنین زمان دقیق تولد را برایش مشخص کنید. به عنوان مثال به وی بگویید قرار است دی ماه وی از تنهایی در آید و مانند بسیاری از همبازی‌هایش دارای خواهر یا برادر شود. البته اگر فرزند اول شما به دلیل سنی که در آن قرار دارد تسلط زیادی به مفهوم زمان نداشته باشد، بهتر است به طور مثال بگویید نوزاد در فصل زمستان به دنیا خواهد آمد.
در برخی مواقع کودکان کنجکاو می‌شوند تا بدانند که عضو جدید خانواده از کجا و چگونه قرار است به جمع خانوادگی آنها اضافه شود. در چنین شرایطی والدین باید به گفتن این جمله اکتفا کنند که «بچه از شکم مادر می‌آید.» در یک فرصت مناسب بنشینید و با کودکتان آلبوم دوران نوزادی وی را ورق بزنید. اگر آنقدر به گرفتن عکس علاقه‌مند بوده‌اید که از زمان تولد تا به آن سن از وی عکس گرفته‌اید، با صبر و حوصله عکس‌ها را ورق بزنید و اگر خاطره‌ای از هرکدام دارید درباره آن نیز کمی صحبت کنید. زمانی که سرگرم انتخاب نام مناسب برای فرزند جدید خود هستید این کار را با حضور دختر یا پسر خود انجام و اجازه دهید تا وی نیز در این زمینه نظر بدهد. این نوع برخورد کمک می‌کند تا وی به‌تدریج در جریان برنامه‌های شما برای ورود عضو چهارم به خانواده قرار گیرد، نظر بدهد و به این ترتیب وقتی از نزدیک مشاهده کند که خانواده چقدر به نظرات وی اهمیت می‌دهند، به تدریج حساسیتش کم و کمتر شود.
در بیشتر مواقع والدین با خرید وسایل جدید از جمله تخت، اسباب بازی یا البسه نوزاد به استقبال عضو جدید می‌روند. اگر این روز‌ها شما هم قرار است برای دومین بار پدر یا مادر شوید، بهتر است این کار‌ها را حدود 4 تا ۶ هفته پیش از اینکه وی به دنیا بیاید، انجام دهید. البته از فرزند اولتان هم درباره نحوه انتخاب و شکل این وسایل نظرخواهی کنید. این رفتار موجب می‌شود تا وی دربرابر عضو جدید خانواده احساس مسئولیت کند.
یادتان باشد این موارد نباید در فاصله زمانی بسیار کوتاه تا تولد فرزند دوم انجام شود، زیرا بروز تغییر و در فاصله زمانی کم تولد فرزند جدید، می‌تواند حساسیت‌ها و حسادت‌های دختر یا پسر شما را به‌میزان بیشتری برانگیزد.
فراموش نکنید مهم‌ترین نکته آماده کردن وی برای احساس مسئولیت در مواجهه با خواهر و برادر جدید است. به این معنا که بهتر است به او به عنوان فرزند ارشد خانواده شیوه نگهداری و برخورد با عضو جدید را بیاموزید؛ اینکه چگونه می‌تواند از او مراقبت یا او را نوازش کند. این موارد را با او تمرین کنید. به این ترتیب، قبل از تولد عضو جدید به وی مفهوم مسئولیت پذیری و برقراری یک ارتباط ملایم را می‌آموزید.
اگر دوستان و خویشاوندانی دارید که در وضعی مشابه با شما قرار دارند یا نوزادی در خانه دارند، بهتر است به نحوی برنامه‌ریزی کنید که بتوانید تعطیلات آخر هفته سری نیز به آنها بزنید. این ملاقات‌ها ذهن فرزند شما را برای ورود عضو چهارم به جمع صمیمی خانواده‌تان آماده می‌کند.
تقویم ورق می‌خورد و حرکت عقربه‌ها خبر از رسیدن زمان تولد کودک جدید را به شما می‌دهد. اکنون وقت آن است که برنامه‌ریزی کنید تا روزهایی که مادر برای تولد نوزاد در بیمارستان به سر می‌برد، فرزندتان چه کارهایی انجام دهد. اگر شما پدری هستید که در چنین شرایطی قرار دارید سعی کنید وی را در ذوقی که برای فرزند دار شدن البته برای بار دوم دارید، شریک کنید. دیگر اینکه به محض تولد در فاصله زمانی کوتاه اگر امکان دارد شرایطی را فراهم کنید که او مادر و خواهر یا برادر خود را ملاقات کند. بهتر است این ملاقات‌ها زمانی باشد که سایر افرادی که برای تبریک و دیدن مادر و نوزاد آمده‌اند، حضور نداشته باشند و شما جمع صمیمی خانواده چهار نفری‌تان را در نخستین روزهای اضافه‌شدن عضو جدید خانواده زیر یک سقف جمع کنید.
زمانی که قرار است برای نخستین بار نوزاد به خانه بیاید هم باید به چند نکته توجه داشته باشید. اول اینکه یادتان باشد از کودکتان برای رسیدگی به کارهای روزانه فرزند دوم کمک بگیرید. این رفتار به او می‌فهماند که فراموش نشده‌است و قرار نیست کسی جای وی را بگیرد. البته باید به این نکته توجه داشته‌باشید؛ وظایفی که به وی محول می‌کنید متناسب با سن و توانایی‌های او باشد. برای نمونه از او بخواهید نوزاد را در هنگام تعویض پوشک سرگرم کند. همراه شما گهواره را تکان دهد، یا در مواقعی که نوزاد بیدار است با وی صحبت کند.
گاهی اوقات والدین با این شرایط روبه‌رو می‌شوند که فرزند اول تمایل زیادی به عضو جدید خانواده نشان نمی‌دهد و از او کناره‌گیری می‌کند. در این شرایط هم نباید نگران باشید. به هیچ عنوان وی را تحت فشار برای بازی یا نزدیک شدن به نوزاد قرار ندهید.
یادتان باشد این موضوع نیازمند گذشت زمان است. اما باید به یک نکته توجه داشته باشید، اینکه زمانی که مادر سرگرم شیر دادن به نوزاد است، ممکن است کودک بزرگ‌تر احساس تنهایی و دور شدن از دایره محبت والدین کند. در این شرایط مادر همان‌گونه که درحال شیر دادن به فرزند خود است باید با عروسک یا صحبت کردن توجه فرزند اول را به خود جلب کند و بگوید که وی را فراموش نکرده است.
منبع: باشگاه خبرنگاران
